Dolaylı Tümleç Nedir?
Dolaylı tümleç, cümlede yüklemin anlamını “kime, kimde, kimden, nereye, nerede, nereden” gibi sorulara cevap vererek tamamlayan ögedir. Yüklemin yöneldiği, bulunduğu veya çıktığı yeri gösterir.
Dolaylı Tümleç Nasıl Bulunur?
Dolaylı tümleci bulmak için yükleme aşağıdaki soruları sormanız yeterlidir:
- Kime?
- Kimde?
- Kimden?
- Nereye?
- Nerede?
- Nereden?
Bu sorulardan birine cevap veren kelime veya kelime grubu, cümlenin dolaylı tümlecidir.
Önemli Noktalar
- Dolaylı tümleçler genellikle -e, -de, -den eklerini (ismin yönelme, bulunma, çıkma hâl ekleri) alır.
- Bazen bu ekler kalıplaşmış olabilir ve dolaylı tümleç oluşturmayabilir. Cümlenin anlamına dikkat etmek gerekir.
- Dolaylı tümleç, cümle dışında atıldığında cümlenin anlamı büyük ölçüde bozulur.
Örnekler
- Öğretmen öğrencilere hikaye anlattı.
Anlattı kime? → öğrencilere (Dolaylı Tümleç)
- Kitabım okulda kalmış.
Kalmış nerede? → okulda (Dolaylı Tümleç)
- Misafirler şehirden ayrıldı.
Ayrıldı nereden? → şehirden (Dolaylı Tümleç)
- Arkadaşım bana hediye getirdi.
Getirdi kime? → bana (Dolaylı Tümleç)
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bazı cümlelerde “-e, -de, -den” ekini alan sözcükler dolaylı tümleç değil, zarf tümleci olabilir. Ayrımı yapmak için sorulara verilen cevaba bakılır:
- Akşama kadar ders çalıştım.
“Akşama” sözcüğü “ne zaman?” sorusuna cevap verdiği için zarf tümlecidir, dolaylı tümleç değildir.
