Geçerlik türleri, bir ölçüm aracının, testin veya araştırma yönteminin neyi ölçmeyi amaçladığı ve bunu ne derece doğru yapabildiği ile ilgili kavramlardır. Temel olarak, bir şeyi ölçtüğümüzü iddia ettiğimizde, bu iddiamızın ne kadar geçerli ve güvenilir olduğunu değerlendirmemizi sağlarlar. Farklı geçerlik türleri, ölçümün farklı yönlerini ele alarak sonuçların anlamlılığını ve güvenilirliğini artırır. Bu türler olmadan, elde edilen verilerin gerçekte neyi temsil ettiğini anlamak zorlaşır ve yanıltıcı sonuçlara varılabilir.
Başlıca geçerlik türleri arasında kapsam geçerliği, ölçüt geçerliği ve yapı geçerliği bulunur. Kapsam geçerliği, bir testin kapsadığı konu alanını ne derece temsil ettiğini inceler. Ölçüt geçerliği ise, bir ölçüm aracının sonuçlarının, bilinen bir dış ölçüt veya standarda ne kadar uyum gösterdiğine bakar; bu da eşzamanlı ve yordayıcı geçerlik olarak ikiye ayrılır. Yapı geçerliği ise en karmaşık olanıdır ve bir testin teorik olarak tanımlanmış soyut bir kavramı (zeka, motivasyon gibi) gerçekten ölçüp ölçmediğini değerlendirir. Bu geçerlik türleri birbirini tamamlayıcı niteliktedir ve güçlü bir araştırma veya değerlendirme için genellikle birden fazlasının birlikte sağlanması hedeflenir.
Geçerlik, bir argümanın yapısıyla ilgili mantıksal bir kavramdır. Bir argümanın geçerli olması, eğer öncüller doğruysa, sonucun da kesinlikle doğru olması gerektiği anlamına gelir. Geçerlik, argümanın biçimiyle (içeriğiyle değil) ilgilidir. Başlıca geçerlik türleri şunlardır:
Bu geçerlik türünde, öncüllerin doğru olması durumunda sonucun kesinlikle doğru olması gerekir. Sonuç, öncüllerde zaten gizli olarak bulunur.
Bu öncüller doğru kabul edilirse, vardığımız sonuç kaçınılmaz olarak doğrudur.
Bu geçerlik türünde, öncüller sonucu muhtemel kılar, ancak kesinleştirmez. Gözlemlenen özel durumlardan genel bir sonuç çıkarılır.
Bu argüman geçerli olabilir, ancak sonuç kesin değildir; siyah bir kuğuyla karşılaşma ihtimali her zaman vardır.
Bu, en iyi açıklamaya ulaşmak için yapılan bir çıkarım türüdür. Gözlemlenen bir olgu için en olası veya en makul açıklama seçilir.
Burada sonuç kesin değildir; yolu bir itfaiye aracının da ıslatmış olma ihtimali vardır. Ancak, en makul açıklama sunulur.
Bir argümanı değerlendirirken, onun hangi tür bir geçerlikle ilerlediğini anlamak, sonucun gücünü ve güvenilirliğini yorumlamak açısından çok önemlidir.
