Koful, ökaryot hücrelerde (hayvan, bitki, mantar, protist) bulunan, zar ile çevrili, içi sıvı dolu keseciklerdir. Hücrenin depolama, atık yönetimi, pH dengesi, turgor basıncı sağlama gibi hayati işlevlerinden sorumlu organellerdir. Bitki hücrelerinde büyük ve merkezi, hayvan hücrelerinde ise küçük ve çok sayıda olmalarıyla dikkat çekerler.
Kofullar, hücre tipine göre yapı ve işlev çeşitliliği gösterir:
Su, iyonlar (K⁺, Na⁺, Ca²⁺), besinler (şeker, amino asit), atık ürünler ve bazı durumlarda zehirli bileşikler depolanır. Bitkilerde nişasta veya protein depolayan özelleşmiş kofullar bulunur.
Bitki hücreleri, su alarak kofulu genişletir ve hücre duvarına basınç uygular. Bu turgor basıncı bitkilere diklik ve diri bir yapı kazandırır. Su kaybında (plazmoliz) basınç düşer ve bitki solar.
Koful içindeki sıvı (koful öz suyu), hücre sitoplazmasından genellikle daha asidiktir. Hücrenin iyon konsantrasyonunu düzenleyerek homeostazı korur.
Metabolik atıklar (alkaloidler, tanenler) kofullarda izole edilir, böylece sitoplazma korunur. Bazı bitkiler, otçullara karşı savunma için zehirli bileşikleri kofullarında depolar.
Genç bitki hücrelerinde küçük olan koful, hücre büyüdükçe su alarak genişler ve hücrenin genişlemesine, büyümesine fiziksel alan sağlar.
Kofullar, endoplazmik retikulum (ER) ve Golgi cisimciği kaynaklı veziküllerin birleşmesiyle oluşur. Çevreleyen zara tonoplast adı verilir. Tonoplast, su ve iyon geçişini düzenleyen özelleşmiş taşıyıcı proteinler içerir.
Kısacası koful, hücrenin sadece bir "depo"su değil, aynı zamanda hayati düzenlemelerin yapıldığı dinamik ve çok işlevli bir organelidir. 🌟
