Mitoz ve Mayoz Bölünme Nedir?
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için gerekli temel bir olaydır. Mitoz ve mayoz, bu sürecin iki farklı şeklidir.
Mitoz Bölünme
Mitoz bölünme, vücut hücrelerinde (somatik hücreler) gerçekleşir. Tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve yıpranan dokuların onarılmasını sağlar.
- Bir hücreden iki yeni hücre oluşur.
- Oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez, ana hücreyle aynı kalır. (İnsanda 2n=46)
- Oluşan hücreler genetik olarak birbirinin tıpa tıp aynısıdır.
- Hayat boyu devam edebilir.
Mayoz Bölünme
Mayoz bölünme, eşey ana hücrelerinde (üreme ana hücreleri) gerçekleşir. Amacı, eşey hücrelerini (sperm ve yumurta) oluşturmak ve türün kromozom sayısını nesiller boyunca sabit tutmaktır.
- Bir hücreden dört yeni hücre oluşur.
- Oluşan hücrelerin kromozom sayısı yarıya iner. (İnsanda n=23)
- Oluşan hücreler genetik olarak birbirinden farklıdır. Bu, tür içi çeşitliliğin temel nedenidir.
- Sadece ergenlik döneminden itibaren üreme organlarında gerçekleşir.
Mitoz ve Mayoz Arasındaki Temel Farklar
- Gerçekleştiği Yer: Mitoz vücut hücrelerinde, mayoz ise üreme ana hücrelerinde gerçekleşir.
- Bölünme Sayısı: Mitozda 1, mayozda 2 bölünme olur.
- Oluşan Hücre Sayısı: Mitozdan 2, mayozdan 4 hücre oluşur.
- Kromozom Sayısı: Mitozda kromozom sayısı korunur (2n → 2n), mayozda ise yarıya iner (2n → n).
- Genetik Çeşitlilik: Mitozda oluşan hücreler birbirinin aynısıdır. Mayozda ise "krossing-over" (parça değişimi) ve homolog kromozomların rastgele ayrılması nedeniyle genetik çeşitlilik oluşur.
- Amaç: Mitoz büyüme, gelişme ve onarım içindir. Mayoz ise eşey hücrelerini oluşturarak neslin devamını sağlar.
Özetle, mitoz bir fotokopi makinesi gibi aynı hücrelerden üretirken, mayoz her biri özgün olan yeni hücrelerin oluşumunu sağlar.
