Mustafa Kemal Atatürk'ün kaleme aldığı Nutuk, sadece bir tarihî belge değil, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesini anlatan bir başyapıttır. Eser, 1919'dan 1927'ye uzanan kritik bir dönemi kapsar ve millete hesap verme, gelecek nesillere yol gösterme amacı taşır.
Nutuk, milletin esaret altında kalmayı reddederek örgütlü bir mücadele başlattığını vurgular. Atatürk, kongrelerden cephelere, her aşamada “milli irade” ve “tam bağımsızlık” ilkelerinin önemini anlatır.
İşgal güçlerine karşı verilen askerî ve siyasi mücadelenin yanı sıra, iç isyanlar ve olumsuz koşullar gibi engellerin nasıl aşıldığı detaylıca anlatılır.
Atatürk, Nutuk'ta kararlarını dayandırdığı akılcı ve bilimsel yaklaşımı öne çıkarır. Duygusal değil, gerçekçi ve stratejik düşünmenin zaferdeki rolünü vurgular.
Saltanatın kaldırılması, cumhuriyetin ilanı ve devrimlerle Türkiye'nin çağdaş bir devlet haline geliş süreci işlenir. Hedefin, muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak olduğu belirtilir.
Atatürk, Nutuk'u “Gençliğe Hitabe” ile bitirerek, cumhuriyeti koruma görevini Türk gençliğine emanet eder. Bölücü ve yıkıcı faaliyetlere karşı uyanık olunması gerektiğini ifade eder.
Nutuk, bu yönleriyle sadece geçmişi anlatan bir eser değil, Türk milletinin geleceğine ışık tutan bir rehber niteliğindedir.
