Haritacılık ve coğrafi analizde kullanılan önemli bir teknik olan profil çıkarma, özellikle izohips (eş yükselti) haritaları üzerinden bir hat boyunca yeryüzü şekillerinin dikey kesitini görselleştirmemizi sağlar. Bu yazıda, bu tekniğin ne olduğunu, nasıl yapıldığını ve nerelerde kullanıldığını keşfedeceğiz.
Öncelikle, profil çıkarmanın temelini oluşturan izohips kavramını anlamak gerekir. İzohips, aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle oluşturulan kapalı eğrilerdir. Deniz seviyesinden itibaren yüksekliği aynı olan noktaları birleştirirler ve harita üzerinde arazi şeklinin (dağ, vadi, sırt vb.) anlaşılmasını sağlarlar.
Profil çıkarma, bir izohips haritası üzerinde belirlenen iki nokta arasındaki hat boyunca, yüzey şekillerinin yandan görünüşünü (kesitini) çıkarma işlemidir. Yani, haritada düz bir çizgi çizersiniz ve bu çizginin geçtiği yerlerin yükseklik değişimini grafik haline getirirsiniz. Böylece, araziyi üstten değil, yandan görürsünüz.
İzohips haritası üzerinde, kesitini almak istediğiniz A ve B noktaları arasına düz bir çizgi çizin.
Çizginizin geçtiği yükseltileri taşıyacağınız bir altlık hazırlayın. Yatay eksen mesafeyi (harita ölçeği), dikey eksen ise yükseltiyi temsil edecek.
Çizdiğiniz hattın, izohips eğrilerini kestiği her noktayı işaretleyin. Bu noktaların yükselti değerlerini (izohips değerinden) not alın.
Milimetrik kağıtta, yatay eksene haritadaki mesafeyi, dikey eksene ise uygun bir yükselti ölçeği (örn: 1 cm = 100 m) belirleyerek, işaretlediğiniz noktaları grafiğe taşıyın. Noktaları birleştirerek eğrisel bir profil çizgisi oluşturun.
Ortaya çıkan grafikte; tepeler, vadiler, sırtlar, düzlükler net bir şekilde görülecektir. Profil üzerinde yüksek ve alçak noktaları belirleyin.
Bir izohips haritasında A noktası (100 m) ile B noktası (400 m) arasında bir hat çizdiğinizi düşünün. Hat, sırasıyla 100m, 200m, 300m, 400m, 350m, 300m izohipslerini kesiyor olsun. Çıkaracağınız profil, önce yükselen, bir tepe noktasına (400m) ulaştıktan sonra alçalan bir görünüm verecektir. Bu da haritada bir tepenin varlığını gösterir.
Sonuç olarak, profil çıkarma, iki boyutlu haritalardan üç boyutlu bir anlayış elde etmemizi sağlayan güçlü bir coğrafi analiz aracıdır. İster bir mühendislik projesi için ister bir doğa gezintisi öncesi plan yapıyor olun, izohips haritaları ve profil çıkarma tekniği, arazinin dilini okumanıza yardımcı olur. 🗻
