Osmanlı tarihinde "Veli" lakabıyla anılan II. Bayezid, hem ilmi kişiliği hem de barışçıl politikalarıyla öne çıkan, döneminin en kültürlü padişahlarından biridir. Sekizinci Osmanlı padişahı olan II. Bayezid, fetihlerden çok imar, bilim ve kültür faaliyetleriyle devleti şekillendirmiş, bu nedenle de halk arasında "Veli" (ermiş, dost) unvanını kazanmıştır.
II. Bayezid, 1447-1448 yılları arasında doğmuş, Fatih Sultan Mehmed'in büyük oğludur. 1481'de babasının vefatı üzerine tahta çıkmış ve 1512'ye kadar 31 yıl hüküm sürmüştür. Tahta çıkışı, kardeşi Cem Sultan ile yaşadığı taht mücadelesiyle gölgelenmiş, bu iç çekişme dönemin önemli siyasi olaylarından biri olmuştur.
"Veli" lakabı, onun dindar, adaletli, sakin ve bilge kişiliğinden gelir. Şairleri, alimleri ve sanatkarları koruması, tekkeleri ve medreseleri desteklemesi, halka karşı şefkatli davranması bu unvanı almasında etkili olmuştur. Ayrıca kendisi de iyi bir şairdi ve "Adlî" mahlasıyla şiirler yazmıştır.
II. Bayezid dönemi, fetihlerden ziyade imar ve kültür hareketleriyle öne çıkar. İstanbul'da kendi adıyla anılan Bayezid Camii ve Külliyesi (1501-1506) inşa edilmiş, Edirne'deki Bayezid Külliyesi ise tıp medresesi ve şifahanesiyle dönemin en önemli sağlık merkezlerinden biri olmuştur. Ayrıca İstanbul'da birçok medrese, mektep ve hayır kurumu yaptırmıştır.
Son yıllarda artan Safevi tehdidi ve yeniçerilerin baskısı nedeniyle, oğlu Yavuz Sultan Selim lehine tahttan feragat etmek zorunda kaldı. Çekildikten kısa bir süre sonra, 1512 yılında vefat etti. Türbesi, İstanbul'daki kendi külliyesindedir.
II. Bayezid, barışçıl ve istikrarlı yönetimiyle Osmanlı'yı bir "imar dönemi"ne sokmuş, ancak askeri ve siyasi açıdan bazı tarihçilerce "fazla ihtiyatlı" bulunmuştur. Yine de, devlet kurumlarını güçlendirmesi, kültürel atılımları ve adaletli yönetimi onu Osmanlı padişahları arasında saygın bir konuma taşımıştır. "Veli" sıfatı, kişiliği ve politikalarıyla tarihe bıraktığı bu izi özetler niteliktedir.
📜 Özetle: II. Bayezid, Osmanlı'nın bir "huzur ve kültür padişahı" olarak anılmayı hak etmiş, ilim ve sanata verdiği değerle "Veli" unvanını taşımış önemli bir şahsiyettir.
