🎓 Coğrafya biliminin tarihsel gelişimi Test 1 - Ders Notu
Bu not, coğrafyanın tarihsel süreçteki gelişimini, önemli coğrafyacıları ve coğrafi düşüncenin evrimini anlamanıza yardımcı olacaktır.
📌 Coğrafyanın Tanımı ve Kapsamı 🌍
Coğrafya, yeryüzünü ve üzerindeki insan faaliyetlerini inceleyen bilim dalıdır. Mekansal dağılımları, olaylar arasındaki ilişkileri ve çevreyle etkileşimi araştırır.
- Coğrafya, fiziki coğrafya ve beşeri coğrafya olmak üzere iki ana kola ayrılır.
- Fiziki coğrafya, doğal ortamı (iklim, yer şekilleri, su kaynakları vb.) inceler.
- Beşeri coğrafya ise insan faaliyetlerinin yeryüzüne dağılımını ve etkilerini inceler (nüfus, ekonomi, yerleşim vb.).
⚠️ Dikkat: Coğrafya sadece ezber değil, olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini anlamayı gerektirir.
📌 İlk Çağ Coğrafyası ve Önemli Coğrafyacılar 🏛️
İlk çağda coğrafya, daha çok keşifler, seyahatler ve harita çizimiyle ilgiliydi. Bilimsel yöntemler henüz gelişmemişti.
- Tales: Evrenin temel maddesinin su olduğunu savundu.
- Anaksimandros: İlk dünya haritasını çizdiği kabul edilir.
- Herodot: "Tarihin Babası" olarak bilinir ve coğrafi gözlemleriyle tanınır.
- Eratosthenes: Dünya'nın çevresini yaklaşık olarak hesapladı. "Coğrafya" kelimesini ilk kullanan kişidir.
- Strabon: "Geographika" adlı eseriyle tanınır ve Roma İmparatorluğu coğrafyası hakkında önemli bilgiler vermiştir.
💡 İpucu: Bu coğrafyacıların hangi uygarlıklara ait olduğunu ve hangi alanlarda öne çıktıklarını not alın.
📌 Orta Çağ Coğrafyası ve İslam Dünyası'nın Katkıları ☪️
Orta Çağ'da İslam dünyası, coğrafya alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Antik bilgileri korumuşlar ve yeni keşiflerle geliştirmişlerdir.
- El-Biruni: Dünya'nın yarıçapını doğruya yakın bir şekilde hesapladı ve Hindistan coğrafyası hakkında önemli çalışmalar yaptı.
- İbn-i Sina: Tıp alanındaki çalışmalarıyla tanınsa da, coğrafya ve jeolojiye de katkıları olmuştur.
- El-İdrisi: Dünya haritası çizdi ve Sicilya Kralı için "Kitab-ı Rucar" adlı coğrafya eserini yazdı.
- İbn-i Haldun: "Mukaddime" adlı eseriyle sosyoloji ve tarih felsefesine önemli katkılarda bulunmuştur. Aynı zamanda coğrafi determinizm düşüncesini savunmuştur.
⚠️ Dikkat: İslam coğrafyacılarının Avrupa'ya olan etkisini ve Rönesans'ın başlamasına katkılarını unutmayın.
📌 Yeni Çağ ve Modern Coğrafyanın Gelişimi 🧭
Yeni Çağ'da coğrafya, keşiflerle ve bilimsel devrimle birlikte büyük bir değişim geçirdi. Haritacılık gelişti ve coğrafi bilgi arttı.
- Kristof Kolomb, Vasco da Gama, Macellan: Coğrafi keşiflerle yeni kıtaların ve deniz yollarının bulunmasını sağladılar.
- Bernhard Varenius: "Geographia Generalis" adlı eseriyle modern coğrafyanın temellerini attı.
- Alexander von Humboldt: Doğayı bir bütün olarak inceledi ve bitki coğrafyası alanında öncü çalışmalarda bulundu.
- Carl Ritter: İnsan ve çevre arasındaki ilişkiyi vurgulayan "Erdkunde" adlı eseriyle beşeri coğrafyanın gelişimine katkıda bulundu.
💡 İpucu: Bu dönemdeki coğrafyacıların hangi akımlardan etkilendiğini ve hangi yöntemleri kullandıklarını araştırın.
