Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ancak" kelimesi edat olarak kullanılmıştır?
A) Çok çalıştı ancak başaramadı.
B) Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.
C) Yarın geleceğim ancak çok kalamam.
D) Kitabı okudum ancak beğenmedim.
Sevgili öğrenciler, bu soruda "ancak" kelimesinin farklı kullanımlarını, özellikle de edat ve bağlaç olarak nasıl ayrıldığını öğreneceğiz. "Ancak" kelimesi Türkçede hem bağlaç hem de edat olarak kullanılabilen çok yönlü bir kelimedir. Bu ayrımı yapmanın en kolay yolu, kelimenin yerine başka kelimeler koymayı denemektir.
- "Ancak" kelimesi bağlaç olarak kullanıldığında: Genellikle "fakat", "ama", "lakin" kelimelerinin yerine kullanılabilir. İki cümleyi veya iki yargıyı birbirine bağlar ve genellikle bir zıtlık veya karşıtlık bildirir.
- "Ancak" kelimesi edat olarak kullanıldığında: Genellikle "sadece", "yalnızca", "en fazla" kelimelerinin yerine kullanılabilir. Bir sınırlama, kısıtlama veya tek olma anlamı katar.
Şimdi seçenekleri tek tek inceleyelim:
- A) Çok çalıştı ancak başaramadı.
- Buradaki "ancak" kelimesinin yerine "fakat" veya "ama" kelimelerini koyabiliriz: "Çok çalıştı fakat başaramadı." veya "Çok çalıştı ama başaramadı."
- Cümledeki anlamı korunduğu için, burada "ancak" kelimesi bağlaç olarak kullanılmıştır.
- B) Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.
- Buradaki "ancak" kelimesinin yerine "sadece" veya "yalnızca" kelimelerini koyabiliriz: "Bu soruyu sadece sen çözebilirsin." veya "Bu soruyu yalnızca sen çözebilirsin."
- Cümledeki anlamı korunduğu ve bir sınırlama (sadece sen) anlamı kattığı için, burada "ancak" kelimesi edat olarak kullanılmıştır.
- C) Yarın geleceğim ancak çok kalamam.
- Buradaki "ancak" kelimesinin yerine "fakat" veya "ama" kelimelerini koyabiliriz: "Yarın geleceğim fakat çok kalamam." veya "Yarın geleceğim ama çok kalamam."
- Cümledeki anlamı korunduğu için, burada "ancak" kelimesi bağlaç olarak kullanılmıştır.
- D) Kitabı okudum ancak beğenmedim.
- Buradaki "ancak" kelimesinin yerine "fakat" veya "ama" kelimelerini koyabiliriz: "Kitabı okudum fakat beğenmedim." veya "Kitabı okudum ama beğenmedim."
- Cümledeki anlamı korunduğu için, burada "ancak" kelimesi bağlaç olarak kullanılmıştır.
Gördüğümüz gibi, B seçeneğindeki "ancak" kelimesi, cümleye "sadece" anlamı katarak bir sınırlama bildirmiştir ve bu nedenle edat olarak kullanılmıştır.
Cevap B seçeneğidir.
