1. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapısı bakımından basit cümledir?
A) Bahçedeki çiçekleri suladı ve toprağı havalandırdı.
B) Yağmur yağınca her yer ıslanmıştı.
C) Kitabı okuduktan sonra arkadaşlarına anlattı.
D) Ödevlerini bitirip dışarı çıktı.
Merhaba sevgili öğrenciler!
Bugün cümle yapısı konusunu tekrar edeceğiz ve soruyu adım adım birlikte çözeceğiz. Unutmayın, dil bilgisi kurallarını anlamak, okuduğumuzu daha iyi anlamamızı ve kendimizi daha iyi ifade etmemizi sağlar.
Öncelikle basit cümle ne demek, onu hatırlayalım:
- Basit cümle: Tek bir yargı (tek bir fiil) bildiren cümlelerdir. Başka bir deyişle, içinde sadece bir temel cümle bulunur.
Şimdi de şıklara bakalım:
- A) Bahçedeki çiçekleri suladı ve toprağı havalandırdı. Bu cümlede "suladı" ve "havalandırdı" olmak üzere iki fiil var. Yani bu, iki yargı bildiriyor. Bu nedenle bu cümle, birleşik cümledir.
- B) Yağmur yağınca her yer ıslanmıştı. Bu cümlede "yağınca" (fiilimsi) ve "ıslanmıştı" olmak üzere iki fiil var gibi görünse de "yağınca" kelimesi zarf-fiildir ve temel yargıyı etkilemez. Cümlede tek bir temel yargı vardır: "ıslanmıştı". Dolayısıyla bu cümle basit bir cümledir.
- C) Kitabı okuduktan sonra arkadaşlarına anlattı. Bu cümlede "okuduktan" (fiilimsi) ve "anlattı" olmak üzere iki fiil var gibi görünse de "okuduktan" kelimesi zarf-fiildir ve temel yargıyı etkilemez. Cümlede tek bir temel yargı vardır: "anlattı". Ancak "okuduktan sonra" ifadesi, cümlenin anlamını genişletmektedir. Bu da cümleyi basit olmaktan çıkarır.
- D) Ödevlerini bitirip dışarı çıktı. Bu cümlede "bitirip" (fiilimsi) ve "çıktı" olmak üzere iki fiil var gibi görünse de "bitirip" kelimesi zarf-fiildir ve temel yargıyı etkilemez. Cümlede tek bir temel yargı vardır: "çıktı". Ancak "bitirip" ifadesi, cümlenin anlamını genişletmektedir. Bu da cümleyi basit olmaktan çıkarır.
Gördüğümüz gibi, sadece B seçeneğinde tek bir yargı bulunmaktadır.
Cevap B seçeneğidir.
