🎓 4. sınıf fen bilimleri yer kabuğu ve dünyamızın hareketleri Test 1 - Ders Notu
Bu ders notu, 4. sınıf fen bilimleri müfredatında yer alan "Yer Kabuğu ve Dünyamızın Hareketleri" konularını kapsamaktadır. Testi çözerken size yardımcı olacak temel bilgileri sade bir dille özetledik.
📌 Yer Kabuğu ve Kayaçlar
Dünyamızın en dış katmanına yer kabuğu denir. Bizim üzerinde yaşadığımız bu katman, farklı türdeki kayaçlardan ve topraktan oluşur. Kayaçlar ise minerallerin birleşimiyle meydana gelir.
- 🌍 **Yer Kabuğu:** Dünyamızın en üst, katı ve ince tabakasıdır. Üzerinde dağlar, ovalar, denizler ve okyanuslar bulunur.
- 🪨 **Kayaçlar:** Yer kabuğunu oluşturan büyük ve küçük taş parçalarıdır. Kayaçlar farklı renk, büyüklük ve sertlikte olabilir.
- ✨ **Mineraller:** Kayaçların yapısında bulunan doğal maddelerdir. Her kayaç birden fazla mineralden oluşabilir. Örneğin, kuvars, mika, feldispat gibi mineraller vardır.
- ⛏️ **Madencilik:** Yer kabuğundan kömür, demir, bakır, altın gibi değerli maddeleri çıkarma işlemidir. Bu maddelere "maden" denir ve günlük hayatımızda birçok alanda kullanılır.
- 🌱 **Toprak:** Kayaçların zamanla rüzgar, su ve sıcaklık farkları gibi etkenlerle parçalanması sonucu oluşan, bitkilerin yetiştiği en üst katmandır. Toprak oluşumu çok uzun zaman alır.
💡 İpucu: Kayaçlar ve mineraller birbirine karıştırılabilir. Kayaçlar minerallerden oluşur, yani mineraller kayaçların yapı taşıdır.
📌 Fosiller
Fosiller, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan kalıntılarının kayaçlar arasında korunarak günümüze ulaşmasıdır. Fosiller bize geçmişteki canlılar ve yaşam koşulları hakkında bilgi verir.
- 🦴 **Fosil Nedir?:** Geçmişte yaşamış canlıların (bitki veya hayvan) kalıntılarının kayaçlar içinde taşlaşmış halidir.
- ⏳ **Nasıl Oluşur?:** Bir canlı öldüğünde, kalıntıları çamur, kum gibi maddelerle örtülür. Zamanla bu tabakalar sertleşerek kayaçlara dönüşürken, canlı kalıntıları da taşlaşır.
- 🔍 **Ne İşe Yarar?:** Fosiller sayesinde geçmişte hangi canlıların yaşadığını, iklimin nasıl olduğunu ve canlıların nasıl değiştiğini öğrenebiliriz.
⚠️ Dikkat: Fosiller sadece çok uzun zaman dilimlerinde oluşur ve genellikle tortul kayaçlar içinde bulunur.
📌 Dünyamızın Hareketleri
Dünyamızın iki önemli hareketi vardır ve bu hareketler günlük yaşamımızı ve mevsimleri etkiler.
🌍 Kendi Ekseni Etrafında Dönme
Dünyamız, kendi etrafında tıpkı bir topaç gibi döner. Bu hareket sayesinde gece ve gündüz oluşur.
- 🔄 **Dönüş Yönü:** Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner.
- ⏰ **Süresi:** Bu dönüşü yaklaşık 24 saatte (yani bir günde) tamamlar.
- ☀️🌑 **Sonucu:** Kendi etrafında dönmesiyle Güneş gören tarafı gündüz, Güneş görmeyen tarafı ise gece olur.
- 🌅 **Güneşin Doğuşu ve Batışı:** Dünya döndüğü için Güneş'i doğudan doğuyor ve batıdan batıyor gibi görürüz.
💡 İpucu: "Dönme" hareketi gece-gündüzü oluşturur ve bir gün sürer.
🌎 Güneş Etrafında Dolanma
Dünyamız, kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş'in etrafında da dolanır. Bu hareket mevsimlerin oluşmasını sağlar.
- 🚀 **Dolanma Yönü:** Dünya, Güneş'in etrafında belli bir yörünge üzerinde dolanır.
- 🗓️ **Süresi:** Bu dolanma hareketini yaklaşık 365 gün 6 saatte (yani bir yılda) tamamlar.
- 🌸☀️🍂❄️ **Sonucu:** Dünya'nın Güneş etrafında dolanması ve eksen eğikliği nedeniyle farklı mevsimler (ilkbahar, yaz, sonbahar, kış) oluşur.
⚠️ Dikkat: "Dolanma" hareketi mevsimleri oluşturur ve bir yıl sürer. Gece-gündüz oluşumu ile mevsimlerin oluşumunu sağlayan hareketleri karıştırmayın.
