Soru:
Bir deneyde, doygun baryum sülfat (BaSO₄) çözeltisine bir miktar konsantre Na₂SO₄ çözeltisi ekleniyor. Gözlemlenen çökme miktarı artıyor. Bu gözlemi, KÇÇ ve ortak iyon etkisi kavramlarını kullanarak açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu bir gözlem ve yorum sorusudur. Olayın arkasındaki kimyasal prensibi açıklamalıyız.
- ➡️ 1. Adım (Denge): BaSO₄(k) ⇌ Ba²⁺(suda) + SO₄²⁻(suda). Doygun çözelti, bu denge ile tanımlanır ve \( K_{çç} = [Ba²⁺][SO₄²⁻] \) sabittir.
- ➡️ 2. Adım (Etki): Na₂SO₄ eklendiğinde, çözeltideki SO₄²⁻ iyonu derişimi aniden artar. Bu, BaSO₄ için bir ortak iyon eklenmesi demektir.
- ➡️ 3. Adım (Prensip - Le Chatelier): Denge, bu etkiyi (SO₄²⁻ derişiminin artmasını) azaltacak yöne, yani ters yöne (ürünlerden girenlere) kayar. Başka bir deyişle, iyonların bir kısmı birleşerek daha fazla katı BaSO₄ çöker.
- ➡️ 4. Adım (KÇÇ'nin Rolü): Denge yeniden kurulduğunda, iyon derişimlerinin çarpımı yine KÇÇ'ye eşit olur (\( K_{çç} \) DEĞİŞMEZ). Ancak, iyon derişimlerinin bireysel değerleri değişir. SO₄²⁻ derişimi arttığı için, dengeyi sağlamak amacıyla Ba²⁺ derişimi azalmalıdır. Bu da ancak daha fazla çökme ile mümkündür.
✅ Sonuç: Ortak iyon (SO₄²⁻) eklenmesi, çözünürlük dengesini ürünlerden girenlere kaydırarak çözünürlüğü azaltır ve dolayısıyla gözlemlenen çökme miktarı artar. Tüm bu süreçte KÇÇ sabit bir değer olarak kalır ve sistemin davranışını yönetir.
