Soru:
Stoma açıklığını etkileyen çevresel faktörler nelerdir? Bu faktörlerin stoma açıklığını nasıl değiştirdiğini (arttırıcı/azaltıcı etki) bir liste halinde veriniz.
Çözüm:
💡 Stoma açıklığı, bitkinin içsel durumu ve dış çevre koşullarına bağlı olarak dinamik bir şekilde değişir.
- ➡️ Işık: Arttırır. Işık, fotosentez için gereklidir ve bekçi hücrelerindeki fotoreseptörler tarafından algılanır. Işık varlığında açılma, yokluğunda kapanma eğilimi gösterir.
- ➡️ Karbondioksit (CO₂) Konsantrasyonu: Azaltır. Yaprak içi CO₂ konsantrasyonu düşükse stomalar açılır (fotosentezi sürdürmek için), yüksekse kapanır.
- ➡️ Sıcaklık: Etkisi değişkendir. Yüksek sıcaklık (35°C'nin üzeri) genellikle terlemeyi hızlandırdığı için su kaybını önlemek amacıyla kapanmaya neden olur. Ilık sıcaklıklar ise enzim aktivitesini artırarak açılmayı teşvik edebilir.
- ➡️ Nem/Ortam Suyu: Azaltır. Düşük nem oranı ve topraktaki su azlığı (kuraklık), bitkide su stresi yaratarak stoma kapanmasını tetikler.
- ➡️ Rüzgar: Azaltır. Şiddetli rüzgar, yaprak yüzeyinden su buharının hızla uzaklaşmasına neden olarak, su kaybını artırdığı için stomaların kapanmasına yol açar.
✅ Bitki, bu faktörlere verdiği tepkilerle gaz alışverişi (CO₂ girişi) ve su kaybı (terleme) arasında ince bir denge kurar.
