Soru:
Bitkilerde stomaların açılıp kapanmasını sağlayan temel mekanizma nedir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Stomaların açılıp kapanması, stoma hücrelerinin (bekçi hücreleri) turgor basıncındaki değişikliklerle kontrol edilir.
- ➡️ Işık varlığında: Bekçi hücrelerinde fotosentez başlar. Bu süreçte ATP üretimi artar.
- ➡️ ATP, hücre zarındaki proton (H⁺) pompalarını aktif olarak çalıştırır. Bu pompalar H⁺ iyonlarını hücre dışına atarak bir elektrokimyasal gradiyent oluşturur.
- ➡️ Oluşan bu gradiyent, potasyum (K⁺) iyonlarının hücre içine girmesini sağlar. Aynı zamanda klorür (Cl⁻) iyonları da hücreye girer veya organik iyonlar (malat) sentezlenir.
- ➡️ Hücre içindeki iyon konsantrasyonunun artması, osmotik basıncı yükseltir. Bu da hücreye su girişine (osmos) neden olur.
- ➡️ Su girişi ile turgor basıncı artan bekçi hücreleri şişer ve stoma açılır.
✅ Karanlıkta ise bu süreçler tersine işler, iyonlar hücreyi terk eder, su kaybı olur, turgor basıncı düşer ve stoma kapanır. Sonuç olarak temel mekanizma, bekçi hücrelerinin turgor durumudur.
