Soru:
Bir bitki türünde, olgun bir embriyo kesesinde (megagametofit) toplam 12 çekirdek bulunmaktadır. Buna göre, megaspor ana hücresinden itibaren bu yapının oluşması sırasında gerçekleşen mitoz bölünme sayısı kaçtır? (\(2^n\) formülünü kullanarak açıklayınız.)
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için megaspor ana hücresinden olgun embriyo kesesine kadar olan hücre/çekirdek sayısındaki değişimi takip etmemiz gerekir.
- ➡️ 1. Adım: Başlangıç Noktası
Süreç, diploit (2n) yapıdaki megaspor ana hücresi ile başlar. Bu hücrede 1 çekirdek vardır.
- ➡️ 2. Adım: Mayoz Bölünme
Megaspor ana hücresi mayoz bölünme geçirir ve dört adet haploit (n) megaspor oluşturur. Mayoz, çekirdek sayısını 1'den 4'e çıkarır ancak bu bölünme mitoz değildir.
- ➡️ 3. Adım: Fonksiyonel Megasporun Seçilimi
Dört megasporun üçü erir ve geriye sadece 1 tane fonksiyonel megaspor (n) kalır. Bu noktada çekirdek sayımız 1'dir.
- ➡️ 4. Adım: Mitoz Bölünmeler
Fonksiyonel megaspor, mitoz bölünmeler geçirerek çoğalır. Her mitoz bölünme, çekirdek sayısını iki katına çıkarır. Normal süreçte 3 mitoz bölünme sonucu \(1 \times 2^3 = 8\) çekirdek oluşur. Ancak bu soruda olgun embriyo kesesinde 12 çekirdek olduğu belirtilmiştir.
- ➡️ 5. Adım: Formülü Uygulama
Başlangıçtaki 1 fonksiyonel megaspor çekirdeği 'x' sayıda mitoz geçirirse, çekirdek sayısı \(1 \times 2^x\) olur. Soruda bu değer 12'ye eşittir.
\(2^x = 12\)
2'nin kuvvetleri: \(2^3=8\), \(2^4=16\) olduğundan, 12 tam bir kuvvet değildir. Bu durum, bu bitki türünün embriyo kesesi gelişiminde standart olmayan (örneğin, Polygonum tipi dışında) bir varyasyon olduğunu gösterir. Ancak soru mitoz sayısını sorduğu için denklemi kurarız. \(2^x = 12\) eşitliğini sağlayan 'x' tam sayı değildir. Fakat genel kural gereği, 12 çekirdek elde etmek için 3 mitoz (8 çekirdek) yetersiz, 4 mitoz (16 çekirdek) ise fazladır. Bu, gelişim sırasında ekstra bölünmeler veya farklı bir organizasyon olduğuna işaret eder. Sorunun odağı "mitoz sayısı" ise ve 12 çekirdek verilmişse, bu 4 mitoz bölünme sonucu oluşan 16 çekirdekten 4'ünün erimesi veya farklılaşmaması ile açıklanabilir. Ancak standart botanik bilgisi ile cevap verirsek, 12 çekirdek için 3 mitoz yetersiz kalır, dolayısıyla gerçekleşen mitoz bölünme sayısı 4'tür.
✅ Sonuç: Megaspor ana hücresinden sonra, fonksiyonel megasporun geçirdiği mitoz bölünme sayısı 4'tür. (\(2^4 = 16\) çekirdek oluşur, bazı bitkilerde bu çekirdeklerin bir kısmı kaybolabilir veya sayım farklılık gösterebilir).
