Soru:
Türkiye'nin kıyı kesimleri ile iç kesimleri arasında yükselti ve yer şekilleri bakımından nasıl farklılıklar vardır? Bu farklılığın başlıca nedenini ve iki bölgeden birer örnek yer şekli vererek açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu cevaplamak için kıyı ve iç bölgelerin fiziki haritadaki konumunu ve jeolojik geçmişini karşılaştırmalıyız.
- ➡️ Birinci Adım (Farklılık): Türkiye'de kıyı kesimler genellikle dağlık ve engebeliyken, iç kesimler daha çok yüksek ova ve platolardan oluşur. Kıyılarda dağlar denize paralel uzanır ve kıyı ile iç kesim arasında ulaşımı zorlaştırır. İç kesimlerde ise yükselti fazla olmasına rağmen düz alanlar daha geniştir.
- ➡️ İkinci Adım (Neden): Bu farklılığın temel nedeni, Alp-Himalaya Orojenezi sırasında kuzey (Avrasya) ve güney (Gondwana) levhalarının sıkıştırması sonucu Türkiye'nin kuzey ve güney kıyılarında sıradağların (Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar) yükselmesidir. Bu dağ kuşakları, iç bölgeleri çevreleyerek yüksek bir havza görünümü kazanmasına neden olmuştur.
- ➡️ Üçüncü Adım (Örnekler):
- Kıyı Kesim Örneği: Kaçkar Dağları (Karadeniz kıyısında, yüksek ve engebeli bir sıradağ).
- İç Kesim Örneği: Haymana Platosu (İç Anadolu'da, akarsularla yarılmış geniş bir yüksek düzlük).
✅ Sonuç olarak, kıyılar dağlık ve engebeli (örnek: Kaçkar Dağları), iç kesimler ise platoluk ve ovalıktır (örnek: Haymana Platosu). Bu fark, levha tektoniği kaynaklı dağ oluşum süreçlerinden kaynaklanır.
