Soru:
1876'da ilan edilen I. Meşrutiyet ile birlikte, Osmanlı Devleti'nde ilk anayasa olan Kanun-i Esasi yürürlüğe girmiştir. Bu anayasaya göre, aşağıdakilerden hangisi Meclis-i Mebusan'ın (Milletvekilleri Meclisi) görev ve yetkileri arasında yer almaz?
- A) Kanun teklif etmek ve kabul etmek
- B) Bakanları (Nazırları) denetlemek ve gerekirse yargılamak
- C) Hükümetin (Heyet-i Vükela) hazırladığı bütçeyi görüşüp onaylamak
- D) Padişah tarafından veto edilen bir kanunu tekrar görüşmek
Çözüm:
💡 Bu soru, I. Meşrutiyet dönemindeki meclisin yetkilerini ve anayasal düzeni detaylı bir şekilde bilmemizi istiyor. Meclis-i Mebusan'ın yapamadığı şeyi bulmalıyız.
- ➡️ A Seçeneği: Meclis-i Mebusan, kanun yapma sürecinin önemli bir parçasıydı ve kanun teklif edip kabul edebiliyordu. Görevi içindedir.
- ➡️ B Seçeneği: Bu ifade yanlıştır. 🚫 Kanun-i Esasi'ye göre, bakanları denetleme ve yargılama yetkisi Meclis-i Ayan'a (Senato) aitti. Meclis-i Mebusan'ın böyle bir yetkisi yoktu. Bu, meclisin denetim gücünü sınırlayan bir durumdu.
- ➡️ C Seçeneği: Bütçeyi görüşmek ve onaylamak, parlamentoların temel görevlerindendir ve Meclis-i Mebusan'ın da bu yetkisi vardı. Görevi içindedir.
- ➡️ D Seçeneği: Padişahın onaylamadığı bir kanun, meclise geri gönderilirdi ve meclis bu kanunu tekrar görüşebilirdi. Görevi içindedir.
✅ Kanun-i Esasi'deki kuvvetler ayrılığı dengeleri dikkate alındığında, bakanları yargılama yetkisi Mebusan Meclisi'nde değildi. Dolayısıyla doğru cevap B seçeneğidir.
