Soru:
Lozan Barış Antlaşması'nın (24 Temmuz 1923) "Ekonomik Hükümler" başlığı altında çözüme kavuşturulan ve "Capitulations" olarak bilinen, Osmanlı Devleti'nin ekonomik bağımsızlığını kısıtlayan uygulamanın adı nedir? Lozan'da bu uygulamaya nasıl bir çözüm getirilmiştir?
Çözüm:
💡 Bu soru, Lozan'ın kazanımlarından en kritik olanlardan birini, ekonomik bağımsızlık boyutunu sorguluyor. Çözümleyelim:
- ➡️ I. Adım: Osmanlı Devleti'nde yabancı uyruklulara tanınan ve zamanla devletin egemenlik haklarını aşındıran ticari ve hukuki ayrıcalıklara ne denirdi? Bu uygulamanın adı Kapitülasyonlar'dır.
- ➡️ II. Adım: Kapitülasyonlar, yabancı devlet vatandaşlarını Osmanlı vergi kanunlarına tabi olmaktan muaf tutuyor, onlara kendi konsolosluk mahkemelerinde yargılanma hakkı tanıyordu. Bu da Osmanlı ekonomisini dışa bağımlı hale getiriyordu.
- ➡️ III. Adım: Lozan Konferansı'nda Türk heyeti, "Kapitülasyonların kesin olarak kaldırılması" konusunda taviz vermemiştir. İtilaf Devletleri uzun süre dirense de Türkiye'nin bu konudaki kararlı tutumu sonucu antlaşma metnine bu ayrıcalıkların tamamen ve sonsuza kadar kaldırıldığı hükmü yazılmıştır.
✅ Sonuç: Bahsedilen uygulama Kapitülasyonlar'dır. Lozan Antlaşması ile bu ayrıcalıklar tamamen ve sonsuza kadar kaldırılarak, Türkiye Cumhuriyeti'nin ekonomik bağımsızlığının önündeki en büyük engellerden biri ortadan kaldırılmıştır.
