Soru:
İrad-ı Cedit hazinesinin kurulması, Osmanlı mali sistemi açısından ne gibi bir yenilik getirmiştir? Aşağıdaki kavramlardan hangisi bu yeniliği en iyi şekilde ifade eder?
- A) Dış Borçlanma
- B) Özel Bütçe (Emanet Usulü)
- C) Devalüasyon
- D) Tefeci-Tüccar İş Birliği
Çözüm:
💡 Bu soru, İrad-ı Cedit'in idari ve mali yapısındaki özgün katkısını sorguluyor.
- ➡️ Birinci adım, geleneksel Osmanlı maliyesinde tüm gelir ve giderlerin tek bir hazinede (Hazine-i Amire) toplandığını hatırlamaktır. Bu, merkezi bir bütçe sistemidir.
- ➡️ İkinci adım, İrad-ı Cedit ile birlikte, belirli bir amaca yönelik (Nizam-ı Cedit ordusu) gelirlerin toplandığı ve giderlerin yapıldığı ayrı ve bağımsız bir hazine oluşturulduğunu bilmektir.
- ➡️ Üçüncü adım, bu uygulamanın adını doğru tanımlamaktır. Belirli bir hizmet için ayrılmış gelirlerden oluşan bu tür bütçelere "Özel Bütçe" veya Osmanlı mali terminolojisinde "Emanet Usulü" denir. Bu sistem, gelirlerin doğrudan hedeflenen harcama alanına aktarılmasını sağlayarak verimliliği artırmayı amaçlıyordu.
- ➡️ Dördüncü adım, diğer seçenekleri eleyerek sonuca varmaktır. Dış borçlanma (A) daha sonraki Tanzimat döneminde başlar. Devalüasyon (C) paranın değerinin düşürülmesidir. Tefeci-tüccar iş birliği (D) ise bu hazinenin yapısını tanımlamaz.
✅ Doğru cevap, İrad-ı Cedit hazinesinin getirdiği Özel Bütçe (Emanet Usulü) sistemini ifade eden B seçeneğidir.
