Soru:
1838'de imzalanan Balta Limanı Ticaret Antlaşması, Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı'nın gidişatını nasıl etkilemiştir? Bu antlaşmanın Osmanlı Devleti ve Mehmet Ali Paşa üzerindeki etkilerini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, bir ekonomik antlaşmanın siyasi ve askeri bir krize olan doğrudan etkisini sorgulamaktadır.
- ➡️ Birinci Adım: Mehmet Ali Paşa, Mısır'da güçlü bir sanayi ve ticaret sistemi kurmuş, hatta bir tekel (inhisar) sistemi oluşturmuştu. Bu sistem, Mısır'ın ekonomik gücünü ve Mehmet Ali Paşa'nın bağımsız hareket etme kabiliyetini artırıyordu.
- ➡️ İkinci Adım: İngiltere, hem Osmanlı pazarına daha kolay girebilmek hem de kendisi için potansiyel bir rakip olan Mehmet Ali Paşa'nın gücünü kırmak istiyordu.
- ➡️ Üçüncü Adım: Bu amaçla, Osmanlı Devleti ile 1838'de Balta Limanı Ticaret Antlaşması'nı imzaladı. Bu antlaşma ile Osmanlı topraklarında tekel sistemi kaldırıldı, iç gümrük vergileri azaltıldı ve İngiliz tüccarlara çok geniş imtiyazlar tanındı.
- ➡️ Dördüncü Adım: Antlaşma, Mehmet Ali Paşa'nın Mısır'daki tekel sistemini de geçersiz kıldı. Bu durum, Mehmet Ali Paşa'nın en önemli gelir kaynaklarından birini elinden aldı ve onu ekonomik olarak zayıflattı.
✅ Sonuç: Balta Limanı Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin ekonomik bağımsızlığını daha da zayıflatsa da, kısa vadede Mehmet Ali Paşa'ya karşı bir silah olarak kullanıldı. Mehmet Ali Paşa'nın ekonomik gücünü büyük ölçüde kıran bu antlaşma, onun 1839'da başlattığı ikinci isyan hareketinde dış desteğe daha bağımlı hale gelmesine ve nihayetinde yenilgiyi kabul etmesine zemin hazırladı.
