Soru:
"Balıkların yüzgeçleri suda hareket etmelerini sağlar." cümlesinde altı çizili olan "yüzgeçleri" kelimesinin yapısı nedir?
Çözüm:
💡 Bir kelimenin yapısını bulmak için önce kökünü, sonra aldığı ekleri ve bu eklerin türlerini (yapım/çekim) belirlemeliyiz.
- ➡️ 1. Adım: Kökü Bulalım. Kelimemiz "yüzgeçleri". Bunu kök ve eklerine ayıralım: "yüz-geç-ler-i". Kök, "yüz-" olarak görünüyor. Ancak "yüzgeç" bir nesnenin adıdır ve "yüz-" fiil kökü ile "-geç" yapım ekinin birleşmesiyle oluşmuş bir birleşik kelimedir. Bu nedenle kökümüz aslında "yüzgeç"tir ve bu bir birleşik isimdir.
- ➡️ 2. Adım: Ekleri İnceleyelim. "yüzgeç-ler-i". Buradaki "-ler" eki çoğul eki (çokluk eki), "-i" eki ise iyelik (aitlik) ekidir. Her ikisi de çekim ekidir.
- ➡️ 3. Adım: Yapıyı Belirleyelim. Kelimenin kökü ("yüzgeç") zaten türemiş/birleşik bir yapıdadır. Bu köke herhangi bir yapım eki gelmemiş, sadece çekim ekleri gelmiştir. Bu tür kelimelere gövde denir. Ancak soru genel yapıyı sorduğu için: Kökü birleşik olan ve çekim eki almış bir kelime, yapısı bakımından basit ya da birleşik olarak değerlendirilir. Yapım eki almadığı için basit değildir. Kökü birleşik olduğu için birleşik kelimedir.
✅ Sonuç: "yüzgeçleri" kelimesi, birleşik köke çekim eki almıştır. Bu nedenle yapısı birleşik kelimedir.
