Soru:
John Locke, "Birincil ve İkincil Nitelikler" ayrımını yapar. Bu ayrımı tanımlayarak, empirist bakış açısıyla nasıl temellendirdiğini açıklayınız.
Çözüm:
🔍 Locke, nesnelerin gerçekte sahip olduğu nitelikler ile onların bizde oluşturduğu duyumları birbirinden ayırır. Adımlara bakalım:
- ➡️ Birinci Adım: Birincil Nitelikler Bunlar nesnenin kendisinde bulunan, ondan ayrılamaz niteliklerdir. Deneyimden bağımsız olarak var olurlar.
- Örnekler: Katılık, uzam (yer kaplama), biçim, hareket/hareketsizlik, sayı.
- ➡️ İkinci Adım: İkincil Nitelikler Bunlar nesnelerin bizim duyularımız üzerindeki güçleri sonucu zihnimizde oluşan niteliklerdir. Nesnenin kendisinde değil, algılayanda vardır.
- Örnekler: Renk, ses, koku, tat, sıcaklık/soğukluk.
- ➡️ Üçüncü Adım: Empirist Temellendirme Locke, bu ayrımı empirist bir zeminde açıklar. Her iki nitelik türünün de bilgisine deneyim yoluyla ulaşırız. Ancak, birincil nitelikler nesneyi olduğu gibi temsil ederken (gerçek nitelikler), ikincil nitelikler nesne ve algılayan arasındaki etkileşimin öznel bir ürünüdür. Bu, bilgimizin kaynağının duyusal deneyim olduğu, ancak bu deneyimin her zaman nesnenin kendisinin birebir kopyası olmadığı anlamına gelir.
✅ Sonuç olarak, Locke'un bu ayrımı, empirizmin "bilgi deneyimle başlar" ilkesiyle uyumludur, ancak aynı zamanda duyusal deneyimin karmaşık yapısını ve nesnel ile öznel olanı ayırt etme çabasını da gösterir.
