Soru:
Bir öğrenci şu iki önermeyi savunuyor: (1) "İnsan özgür bir varlıktır ve tüm seçimlerinden kendisi sorumludur." (2) "İnsanın tüm eylemleri, genetik yapısı ve çevresel koşullar tarafından önceden belirlenmiştir." Bu iki önermenin tutarlı olup olmadığını denetleyiniz.
Çözüm:
💡 Tutarlılık denetlemesi için, önermelerin aynı anda doğru olup olamayacağını kontrol etmeliyiz. Çelişen iki ifade aynı anda doğru olamaz, dolayısıyla tutarsızdır.
- ➡️ Birinci Adım - Önermeleri Anlama: İlk önerme, insanın özgür olduğunu ve seçimlerinin kaynağının kendisi olduğunu (özgür irade) savunur. İkinci önerme ise, insan eylemlerinin kendi kontrolü dışındaki faktörlerle (determinizm) belirlendiğini savunur.
- ➡️ İkinci Adım - Mantıksal Çıkarım: Eğer tüm eylemlerimiz önceden belirlenmişse, özgür seçimden söz edilemez. Birinci önerme "A seçimini yapabilirdim de, yapmayabilirdim de" derken, ikinci önerme "A seçimini yapmak zorundaydım, başka şansım yoktu" demektedir.
- ➡️ Üçüncü Adım - Çelişkiyi Belirleme: Bir kişi aynı anda hem "özgürdür" hem de "özgür değildir" olamaz. Bu, A ve A'-nın (A değil) aynı anda doğru olması gibi mantıksal bir çelişkidir.
✅ Sonuç: Bu iki önerme aynı anda doğru olamaz. Bu nedenle, öğrencinin savunduğu bu iki düşünce birbiriyle tutarsızdır.
