Soru:
"Küçük kız, hasta olunca bir hafta boyunca evden dışarı çıkmamış." cümlesindeki altı çizili kelimede aşağıdaki ses olaylarından hangisi meydana gelmiştir?
Çözüm:
💡 Ses olaylarını tespit etmek için kelimenin kökünü ve eklerini ayrıştırmalıyız.
- ➡️ İlk adım: Kelimenin kökünü bulalım. "Çıkmamış" kelimesinin kökü "çık-" fiilidir.
- ➡️ İkinci adım: Ekleri inceleyelim. Fiilden olumsuzluk eki "-ma" ve birleşik zaman eki "-mış" gelmiştir. Yapı: çık + ma + mış
- ➡️ Üçüncü adım: Kök "çık" son harfi "k" sert ünsüzüdür. Olumsuzluk eki "-ma" ünlü ile başladığı için, sert ünsüz yumuşaması beklenir. Kurala göre "k" harfi "ğ" veya "g" ye dönüşmelidir. (Örn: çak-ıl -> çakıl [olmaz], çak-ı -> çağı [olur]) Ancak burada "k" harfi yumuşamamış, olduğu gibi kalmıştır.
- ➡️ Dördüncü adım: Bu durum bir ses olayı değil, bir istisna veya olumsuzluk ekinin etkisi olarak düşünülebilir. Ancak soru bir ses olayı sorduğuna göre, burada herhangi bir ses olayı olmamıştır. Kelime kökü ek aldığı halde ses değişikliğine uğramamıştır.
✅ Sonuç: Bu kelimede ünlü düşmesi, ünsüz benzeşmesi veya ünsüz yumuşaması gibi bir ses olayı meydana gelmemiştir.
