Soru:
"Sabah erkenden kalkıp taze ekmek almak için fırına gitti." cümlesinde altı çizili bölümde hangi ses olayı görülmektedir?
Çözüm:
💡 Ses olaylarını bulmak için kelimeleri ayrı ayrı ve birleşik şekilde incelemeliyiz.
- ➡️ İlk adım: "almak için" ifadesini oluşturan kelimeleri inceleyelim. "almak" ve "için".
- ➡️ İkinci adım: "almak" kelimesinin kökü "al-" fiilidir. "-mak" isim-fiil eki almıştır. Bu ek alındığında kökte bir ses değişikliği olmamıştır.
- ➡️ Üçüncü adım: Asıl ses olayı bu iki kelimenin birleşiminde gizlidir. "almak için" söylenişte ve yazılışta ayrı yazılır. Ancak bazen yanlış kullanım olarak "almakiçin" şeklinde düşünülebilir. Fakat burada aranacak ses olayı "ünlü düşmesi"dir (hece düşmesi).
- ➡️ Dördüncü adım: "almak" kelimesi ünlü ile başlayan "için" edatına bağlandığında, "almak" kelimesinin sonundaki "k" ünsüzü, "için" kelimesinin başındaki "i" ünlüsünü etkileyerek onu düşürmemiştir. Tam tersine, "almak" kelimesinin son hecesindeki ünlü düşme eğilimindedir. Aslında "almağa" şeklinde bir yumuşama olabilirdi ama burada yok. Bu örnekte belirgin bir ses olayı yok gibi görünüyor. Ancak KPSS'de sık sorulan bir kuralı hatırlayalım: "almak için -> almak için"
Doğru cevap: Burada herhangi bir ses olayı yoktur. Soru hatalı olabilir veya "için" edatının "almak" fiiline bağlanışında bir ünlü düşmesi aranıyorsa, yanıltıcıdır. Doğrusu: Bu cümlede altı çizili bölümde kayda değer bir ses olayı yoktur.
✅ Ancak, KPSS'de sıkça sorulan bir başka kuralı uygularsak: Bazı durumlarda "için" edatından önceki kelimenin sonundaki ünlü düşebilir. Örneğin, "söylemek için -> söylemek için" (ünlü düşmesi yok). Doğru bir örnek: "ayırmak için -> ayırmak için" (ünlü düşmesi yok). Dolayısıyla bu örnekte ses olayı yoktur.
