Soru:
"Yapılan araştırmalar, öğrencilerin sınav kaygılarının ders başarısını doğrudan etkilediğini gösteriyor." cümlesindeki tamlama yanlışını düzeltiniz.
Çözüm:
💡 Bu cümlede zincirleme bir isim tamlaması kontrol edilmelidir.
- ➡️ Cümledeki tamlama: "öğrencilerin sınav kaygılarının ders başarısı"
- ➡️ Bu zincirleme tamlamayı parçalayalım:
1. Tamlama: öğrenci-ler-in sınav kaygı-ları (Belirtili İsim Tamlaması)
2. Tamlama: (öğrencilerin) sınav kaygı-ları-n-ın ders başarısı (Belirtili İsim Tamlaması)
İkinci tamlamada, "kaygıların ders başarısı" ifadesi mantıksal olarak yanlıştır. Çünkü "ders başarısı", "kaygıların" değil, "kaygının" kendisinin etkilediği bir şeydir.
- ➡️ Yanlışlık, tamlanan olan "ders başarısı"nın, "kaygılar" yerine "kaygı" sözcüğüne bağlanması gerektiğidir. Yani "kaygılarının ders başarısı" değil, "kaygılarının, ders başarısını..." olmalıdır. Aslında tamlama burada bitmemeli, "kaygılarının" tamlananı "ders başarısı" değil, "etkilemesi" gibi bir fiilimsi olmalıdır. Ancak cümle yapısı gereği "kaygılarının ders başarısı" şeklinde yanlış bir tamlama kurulmuş gibi görünür.
✅ Doğrusu: "Yapılan araştırmalar, öğrencilerin sınav kaygısının, ders başarısını doğrudan etkilediğini gösteriyor." şeklinde olmalıdır. Böylece "sınav kaygısının etkilediği" anlamı daha net ortaya çıkar ve "kaygılarının ders başarısı" gibi yanlış bir tamlama oluşmaz.
