Soru:
Satuk Buğra Han'ın Abdülkerim adını alarak İslamiyet'i kabul etmesi, Türk tarihinde bir dönüm noktasıdır. Aşağıdaki ifadelerden hangisi, Karahanlıların İslamiyet'i benimsemesiyle birlikte Türk kültür ve medeniyetinde yaşanan değişimlerden biri değildir?
- A) Uygur alfabesinin yerini yavaş yavaş Arap alfabesi almıştır.
- B) Şehirleşme ve mimari eserlerde (cami, medrese) artış görülmüştür.
- C) Hükümdarlar, "Han" ve "Hakan" unvanlarının yanı sıra "Sultan" unvanını da kullanmaya başlamışlardır.
- D) Devlet, "ikili teşkilat" (doğu-batı) yapısından vazgeçerek merkezi bir yapıya tamamen geçmiştir.
- E) Türkçe, bilim ve edebiyat dili olarak önemini korumuş, ilk Türk-İslam eserleri Türkçe verilmiştir.
Çözüm:
💡 Bu soru, İslamiyet'in kabulünün getirdiği somut değişiklikleri ve devamlılıkları bilmemizi istiyor. Yanlış olan seçeneği bulmalıyız.
- ➡️ A Seçeneği: Doğrudur. İslamiyet ile birlikte Kuran'ın alfabesi olan Arap alfabesi, Uygur alfabesinin yerini zamanla almıştır.
- ➡️ B Seçeneği: Doğrudur. İslam dini, cami, medrese, kervansaray gibi yeni mimari yapıların inşasını teşvik etmiştir.
- ➡️ C Seçeneği: Doğrudur. "Sultan" unvanı İslami bir unvandır ve Türk-İslam devletlerinde hükümdarlar tarafından kullanılmaya başlanmıştır.
- ➡️ D Seçeneği: Yanlıştır. Karahanlılar, İslamiyet'i kabul etmelerine rağmen eski Türk devlet geleneğinin bir parçası olan "ikili teşkilat" (ülkenin doğu ve batı olarak iki kanattan yönetilmesi) yapısını büyük ölçüde devam ettirmişlerdir. Bu yapıdan tamamen vazgeçmemişlerdir.
- ➡️ E Seçeneği: Doğrudur. Karahanlılar döneminde Türkçeye büyük önem verilmiş ve Kutadgu Bilig gibi eserler Türkçe yazılmıştır. Bu, Arapça ve Farsçanın yoğun olarak kullanıldığı sonraki dönemlere kıyasla önemli bir farktır.
✅ İkili teşkilat, Karahanlılarda devam eden bir gelenekti. Dolayısıyla bu yapıdan "tamamen vazgeçildiği" ifadesi hatalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.
