Soru: Klasik koşullanmada, bir nötr uyaranın koşullu uyaran haline gelmesi için genellikle koşulsuz uyaranla eşleştirilmesi gerekir. Ancak, bazen koşullu bir uyaranın kendisi yeni bir koşullanma için koşulsuz uyaran gibi işlev görebilir. Örneğin, bir fare önce ışık (nötr uyaran) ile elektrik şoku (koşulsuz uyaran) eşleştirilerek ışıktan korkması (koşullu tepki) sağlanır. Daha sonra, bu ışık (artık koşullu uyaran) ile bir ses (yeni nötr uyaran) eşleştirilirse, fare sadece ses duyduğunda da korkmaya başlar. Bu ikinci aşamadaki süreç nedir? Açıklayınız.
Çözüm:
- Bu süreç, üst düzey koşullanma (higher-order conditioning) olarak adlandırılır. Üst düzey koşullanmada, zaten koşullanmış bir uyaran (bu örnekte ışık), yeni bir nötr uyaranı (ses) koşullandırmak için kullanılır.
- İlk aşamada: Işık (NU) + Elektrik şoku (KU) → Işıktan korkma (KOT). Işık artık KOU'dur.
- İkinci aşamada: Ses (yeni NU) + Işık (artık KOU, burada KU gibi işlev görür) → Sesten korkma (yeni KOT). Ses yeni KOU haline gelir.
- Üst düzey koşullanma, klasik koşullanmanın karmaşık öğrenmelere nasıl katkıda bulunabileceğini gösterir, ancak genellikle ilk koşullanmaya göre daha zayıf ve geçici tepkiler oluşturur.
