Soru:
Bir akarsu, yatağından saniyede 5 ton sediment (katı madde) taşımaktadır. Bu akarsu üzerine baraj inşa edildiğinde, baraj gölünde bu sedimentlerin çoğunun çökeldiği gözlemlenmiştir. Bu durum, taşınma süreci ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisini doğrular?
- A) Taşınmanın hızı, aşınmanın miktarını doğrudan belirler.
- B) Taşıma gücü azalan bir akarsu, taşıdığı malzemeyi biriktirir.
- C) Barajlar, akarsuyun aşındırma gücünü artırır.
- D) Taşınan malzemenin miktarı, iklim koşullarından etkilenmez.
Çözüm:
💡 Bu soru, taşınma sürecinin dinamiklerini ve bu süreci etkileyen faktörleri anlamamızı istiyor.
- ➡️ Adım 1: Bir akarsuyun taşıma gücü, onun akış hızı ve debisi ile doğru orantılıdır. Akış hızı arttıkça taşıma gücü de artar.
- ➡️ Adım 2: Baraj inşa edildiğinde, akarsuyun önüne set çekilir ve baraj gölünde akış hızı aniden düşer. Akış hızı düştüğünde, akarsuyun taşıma gücü de azalır.
- ➡️ Adım 3: Taşıma gücü azalan akarsu, artık taşıyamadığı malzemeleri (sedimentleri) bulunduğu yerde biriktirmeye başlar. Bu olaya birikim denir ve baraj gölleri bunun en yaygın örneklerindendir.
- ➡️ Adım 4: Seçeneklere bakalım. A seçeneği yanlıştır, çünkü aşınma miktarı taşınmanın hızını belirler, tersi değil. C seçeneği yanlıştır, baraj aşındırmayı durdurur veya azaltır. D seçeneği kesinlikle yanlıştır, çünkü iklim yağış ve buharlaşma yoluyla debiyi doğrudan etkiler.
✅ Sonuç: Baraj örneği, taşıma gücü azalan bir akarsuyun biriktirme yaptığını gösterdiği için doğru cevap B'dir.
