Soru:
Aşağıdaki dörtlüğün nazım türü nedir? Açıklayınız.
"Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında
Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda
Yapraklarım suda balık gibi kıvıl kıvıl"
Çözüm:
💡 Bu dörtlüğün nazım türünü bulmak için öncelikle şiirin genel içeriğine ve amacına bakmalıyız.
- ➡️ 1. Adım: Konu Tespiti - Şiirde, "ben" ifadesiyle konuşan bir "ceviz ağacı" vardır. Bu, insan dışı bir varlığın (ağacın) kendi duygu ve düşüncelerini ifade etmesidir.
- ➡️ 2. Adım: Tanıma Uygunluk Kontrolü - İnsan dışındaki varlıkları (hayvan, bitki, cansız nesne) kişileştirip onları konuşturan ve onların dilinden duygu ve düşüncelerini anlatan şiir türü tecrit (intak) değil, teşhis ile karıştırılabilir. Ancak burada bir varlık kendi ağzından konuşmaktadır. Bu durum, bir varlığın insan gibi konuşturulması anlamına gelen intak sanatının da ötesinde, o varlığın şahsında insana ait duyguların anlatıldığı bir türdür.
- ➡️ 3. Adım: Tür Tespiti - Bir insanın kendi duygu ve düşüncelerini, bir varlık (ağaç, hayvan, eşya) aracılığıyla anlattığı, o varlığa kendi özelliklerini yüklediği nazım türüne tecrit denir. Şair, burada kendi yalnızlığını, fark edilmemesini ve doğal duruşunu bir ceviz ağacının ağzından anlatmaktadır.
✅ Sonuç olarak, bu dörtlük tecrit nazım türüne örnektir. (Nâzım Hikmet, "Ben Bir Ceviz Ağacıyım Gülhane Parkı'nda" şiirinden)
