Soru:
"Bu vatan kimsenin değildir, bilerek yazıyım / Türk'ündür, Türk kalacaktır, ebediyen Türk'ündür." dizeleri, vatan sevgisi ve milliyetçilik duygularını ön plana çıkaran, heyecanlı ve sert bir söyleyişe sahiptir. Bu tarzda, toplumsal bir düşünceyi veya eleştiriyi coşkulu bir üslupla aktaran nazım türü nedir?
Çözüm:
💥 Bu soruda şiirin üslubuna ve işlevine dikkat etmemiz gerekiyor.
- ➡️ 1. Adım: Tematik Analiz - Şiir, "vatan" ve "millet" gibi toplumsal bir temayı işlemektedir. Söyleyişi sert, iddialı ve coşkuludur. Amacı, okuyucuyu bu konuda harekete geçirmek veya bir fikre inandırmaktır.
- ➡️ 2. Adım: Hitap Şekli - Şair, doğrudan bir kişiye veya tanrıya hitap etmiyor ("Ey..." gibi). Daha çok genel bir bildiri veya söylev (nutuk) havası taşımaktadır.
- ➡️ 3. Adım: Tür Tanımı - Din, devlet, vatan, millet gibi yüce kavramları veya toplumdaki aksaklıkları; coşkulu, heyecanlı, sert ve iğneleyici bir dille anlatan, belli bir düşünceyi savunan şiir türüne hicviye (yergi) denilebilse de, burada asıl amaç yermek değil, bir fikri coşkuyla haykırmaktır. Bu tarz, daha çok hamâse (kahramanlık) ve epik şiirle de kesişir. Ancak özellikle toplumu coşturmak, bir dava uğruna mücadeleye çağırmak için yazılan, nutuk tarzındaki coşkulu şiirlere hitabet (söylev türü) da denir. Edebiyatımızda bu üslup genellikle epik veya lirik-epik başlığı altında değerlendirilse de, nazım türü olarak bu coşkulu ve sert söyleyişi en iyi tanımlayan karşılık hamâse (yiğitlik, kahramanlık) türünün modern yansımasıdır. Mehmet Akif Ersoy ve Mithat Cemal Kuntay gibi şairlerin vatan temalı birçok şiiri bu türe örnek gösterilebilir.
✅ Bu dizeler, hamâse (kahramanlık/epik) türünün özelliklerini taşıyan, hitabet üslubundaki bir şiire aittir. Temel nazım türü olarak epik/hamasi kabul edilir.
