Soru:
1A grubu elementleri olan Lityum (Li), Sodyum (Na) ve Potasyum (K)'nun birinci iyonlaşma enerjilerini karşılaştırınız. Hangisinin iyonlaşma enerjisi en yüksek, hangisininki en düşüktür? Sebebini atom çapı ve etkin çekirdek yükü kavramlarını kullanarak açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu elementler aynı grubun (1A / Alkali Metaller) üyeleridir. Periyodik cetvelde bir grupta yukarıdan aşağıya inildikçe iyonlaşma enerjisi azalır.
- ➡️ Atom Çapı: Bir grupta aşağıya doğru inildikçe atom çapı artar. Çünkü her yeni periyotta bir yeni enerji seviyesi (kabuk) eklenir. Li 2. periyotta, Na 3. periyotta, K ise 4. periyottadır. Dolayısıyla atom çapı: Li < Na < K şeklindedir.
- ➡️ Etkin Çekirdek Yükü ve Elektron Uzaklığı: Atom çapı arttıkça, en dıştaki değerlik elektronu (ns¹) çekirdekten daha uzaklaşır. Ayrıca, iç kabuklardaki elektronların oluşturduğu "perdeleme etkisi" artar. Bu, değerlik elektronunun çekirdek tarafından hissedilen net çekim kuvvetini (etkin çekirdek yükünü) azaltır.
- ➡️ Sonuç: K atomunda en dıştaki elektron hem en uzakta olduğu hem de en fazla perdelenmeye maruz kaldığı için koparılması en kolay olandır. Li atomunda ise bu elektron çekirdeğe en yakın ve en az perdelenmiş durumdadır, bu nedenle koparılması daha fazla enerji gerektirir.
✅ Sonuç: Birinci iyonlaşma enerjisi en yüksek olan Li, en düşük olan ise K'dır. Sıralama: K < Na < Li şeklindedir.
