Soru:
1A grubu elementleri olan Lityum (Li), Sodyum (Na) ve Potasyum (K)'nun birinci iyonlaşma enerjilerini karşılaştırınız. Değerlerinin neden bu şekilde olduğunu atom çapı ve etkin çekirdek yükü kavramlarını kullanarak açıklayınız.
Çözüm:
💡 Aynı grupta (1A grubu / Alkali metaller) yukarıdan aşağıya inildikçe iyonlaşma enerjisi azalır.
- ➡️ Sıralama: İyonlaşma enerjisi en yüksek olandan en düşük olana doğru sıralama: Li > Na > K şeklindedir.
- ➡️ Sebep 1 - Atom Çapı: Aynı grupta yukarıdan aşağı inildikçe atom çapı artar. Li en küçük, K en büyük atom çapına sahiptir. Çap arttıkça, değerlik elektronu çekirdekten daha uzakta bulunur ve çekirdek tarafından daha zayıf bir kuvvetle çekilir. Bu nedenle bu elektronu koparmak daha kolay, yani iyonlaşma enerjisi daha düşük olur.
- ➡️ Sebep 2 - Etkin Çekirdek Yükü ve Elektron Kabukları: Yukarıdan aşağı inildikçe yeni enerji seviyeleri (kabuklar) eklenir. Bu yeni kabuklar, değerlik elektronu ile çekirdek arasında bir "perdeleme" etkisi yaratır. Çekirdeğin değerlik elektronunu çekme gücü (etkin çekirdek yükü) azalır. Bu da elektronun koparılmasını kolaylaştırır ve iyonlaşma enerjisini düşürür.
✅ Sonuç: Aynı grupta yukarıdan aşağıya inildikçe artan atom çapı ve eklenen iç kabukların perdeleme etkisi nedeniyle iyonlaşma enerjisi azalır. Bu nedenle IE(Li) > IE(Na) > IE(K).
