Soru:
Aşağıdaki element çiftlerinden hangisinin birinci iyonlaşma enerjisi daha yüksektir? Nedenini açıklayınız.
Çözüm:
💡 İyonlaşma enerjisi (İE), periyodik cetvelde bir periyotta soldan sağa doğru genellikle artar, bir grupta ise yukarıdan aşağıya doğru azalır. Ancak elektron dizilimindeki kararlı yapılar (yarı dolu veya tam dolu orbitaller) bu genel eğilimin istisnalarını oluşturur.
- ➡️ a) Li ve Be: Her ikisi de 2. periyottadır. Li (Lityum, \(1s^2 2s^1\)) ve Be (Berilyum, \(1s^2 2s^2\)). Be'nin atom çapı daha küçüktür ve değerlik elektronları çekirdek tarafından daha güçlü çekilir. Ayrıca Be'nin elektron dizilimi tam dolu olduğu için daha kararlıdır. Bu nedenle Be'nin birinci iyonlaşma enerjisi Li'den daha yüksektir.
- ➡️ b) N ve O: Her ikisi de 2. periyottadır. N (Azot, \(1s^2 2s^2 2p^3\)) ve O (Oksijen, \(1s^2 2s^2 2p^4\)). Azot'un 2p orbitali yarı doludur (\(p^3\)) ve bu oldukça kararlı bir yapıdır. Oksijen'den bir elektron koparmak, bu kararlı yapıyı bozmaktan daha kolaydır. Bu nedenle N'nin birinci iyonlaşma enerjisi O'dan daha yüksektir.
✅ Sonuç olarak; a) şıkkında Be, b) şıkkında N elementinin birinci iyonlaşma enerjisi daha yüksektir.
