Soru:
Göktürk Kitabeleri'nde, "Türk milleti yok olmasın diye, millet olsun diye, babam İlteriş Kağan'ı, annem İlbilge Hatun'u göğün tepesinden tutup yukarı kaldırmış." ifadesi geçmektedir. Bu ifade, İlk Türk devletlerindeki sosyo-ekonomik yapı ile ilgili aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?
- A) Tarım ve hayvancılığın temel geçim kaynağı olduğunu
- B) Devletin kuruluşunda "kut" anlayışının ve kağanın kutsal görevlerinin bulunduğunu
- C) Töre kurallarının yazılı hale getirildiğini
- D) Sınıf farklılıklarının kesin çizgilerle ayrıldığını
Çözüm:
💡 Bu soru, birincil kaynak niteliğindeki Orhun Kitabeleri'ndeki bir metni yorumlamamızı istiyor. Çözüm için ifadenin anahtar kelimelerine odaklanmalıyız.
- ➡️ Birinci Adım: İfadeyi analiz edelim. "Göğün tepesinden tutup yukarı kaldırmak" ifadesi, tanrısal bir destek ve meşruiyet anlamı taşır. Bu, Türk devlet anlayışındaki "kut" inancına işaret eder.
- ➡️ İkinci Adım: İfadenin amacına bakalım. "Türk milleti yok olmasın diye, millet olsun diye" kısmı, kağanın en önemli görevinin milleti var etmek ve yaşatmak olduğunu gösterir. Bu, kağanın kutsal ve sosyal sorumluluğunu vurgular.
- ➡️ Üçüncü Adım: Seçenekleri eleyelim. A şıkkı ekonomik yapıdan bahseder ama metinde buna dair bir ipucu yok. C şıkkı yazılı töreden bahseder, oysa töre sözlüdür. D şıkkı sınıf farklılıklarından bahseder, ancak metnin odağı bu değildir.
✅ Metnin vurguladığı ana fikir, kağanın tanrı tarafından görevlendirildiği (kut) ve milleti için kutsal bir sorumluluğu olduğudur. Bu da B şıkkında ifade edilmiştir.
