Soru:
Gregor Mendel, bezelye bitkileri üzerinde yaptığı kalıtım çalışmalarıyla "Genetiğin Babası" olarak anılır. \( F_1 \) dölünün tamamının baskın özelliği göstermesi, \( F_2 \) dölünde ise çekinik özelliğin tekrar ortaya çıkması onun önemli gözlemlerindendir.
Mendel'in bu çalışmaları ve ortaya koyduğu kalıtım yasaları, günümüzde aşağıdaki alanların hangisinde doğrudan kullanılmaz?
- A) Tarımda verimli ve dayanıklı bitki ıslahı
- B) İnsanlarda kan grubu kalıtımının tahmin edilmesi
- C) Bakterilerde antibiyotik direnç genlerinin aktarımının açıklanması
- D) Aile ağaçlarında kalıtsal hastalıkların izlenmesi
Çözüm:
💡 Mendel yasaları, özelliklerin ebeveynlerden yavrulara nasıl aktarıldığını açıklar. Ancak tüm kalıtım mekanizmaları bu basit kurallara uymaz.
- ➡️ 1. Adım: Mendel yasaları, ökaryot canlılardaki eşeyli üreme ve kromozomlar üzerinde taşınan genler için geçerlidir. A, B ve D seçenekleri (bitki ıslahı, kan grubu, aile ağacı) bu kapsamdadır.
- ➡️ 2. Adım: Bakteriler ise prokaryot canlılardır ve esas olarak eşeysiz olarak bölünerek çoğalırlar. Antibiyotik direnci gibi genler, genellikle "plazmit" adı verilen halkasal DNA parçalarıyla bir bakteriden diğerine yatay gen transferi yoluyla aktarılır.
- ➡️ 3. Adım: Bu aktarım şekli, Mendel'in tanımladığı dikey kalıtım (ebeveynden yavruya) modelinden farklıdır. Bu nedenle bu süreci açıklamak için Mendel yasaları doğrudan kullanılmaz.
✅ Doğru cevap, Mendel yasalarının doğrudan uygulanamadığı C) Bakterilerde antibiyotik direnç genlerinin aktarımının açıklanması'dır.
