Soru:
Bir öğrenci, "Arabanın göstergesi bize hızı gösterir çünkü 'km/sa' birimi, hız birimidir" diye iddia ediyor. Bu öğrencinin iddiasını, hız ve sürat kavramlarını kullanarak çürütünüz. Arabanın göstergesi neden hız değil de sürati gösterir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, kavram yanılgılarını gidermeye yöneliktir.
- ➡️ Öğrencinin iddiasındaki temel hata, birimlere dayanarak yargıda bulunmasıdır. Hem hızın hem de süratin birimi aynı olabilir (m/s, km/sa gibi). Birim, bir büyüklüğün skaler mi vektörel mi olduğunu belirlemez.
- ➡️ Sürat skaler, Hız ise vektörel bir büyüklüktür. Vektörel büyüklüklerin yönü vardır. Arabanın göstergesi, aracın "doğuya doğru 50 km/sa" veya "batıya doğru 50 km/sa" şeklinde bir yön bilgisi vermez. Sadece "50 km/sa" değerini gösterir.
- ➡️ Gösterge, genellikle aracın tekerleklerine bağlı bir sensörden gelen veriyle çalışır. Bu sensör, tekerleğin dönme sayısını ölçerek aracın kat ettiği yolu hesaplar. Yer değiştirmeyi değil, toplam yolu ölçtüğü için sürati gösterir.
- ➡️ Eğer göstergemiz hızı gösterseydi, aynı süratle giden ancak zıt yönlerde seyreden iki arabanın göstergesi farklı olurdu (örneğin +50 km/sa ve -50 km/sa). Ancak gerçekte her iki arabanın göstergesi de aynı "50" değerini gösterir.
✅ Sonuç: Öğrencinin iddiası yanlıştır. Arabanın göstergesi, yön bilgisi içermediği ve alınan yolu temel aldığı için sürati gösterir. "km/sa" birimi her iki büyüklük için de ortak kullanılabilir.
