Soru:
Tarih dersinde "Doğal Afetler ve Toplum" konusu işlenirken öğretmen, "Şiddetli yağışlar her zaman büyük sellere yol açmaz. Sellere neden olan yağışın şiddeti kadar, süresi ve arazinin mevcut durumu da kritik öneme sahiptir." demiştir. Aşağıdaki senaryolardan hangisi, öğretmenin bu açıklamasını en iyi destekleyen örnektir?
- A) Çöl ikliminin hakim olduğu bir bölgede, yıllık yağışın tamamının iki saat içinde düşmesi ve ani sellerin oluşması.
- B) Yağmur ormanlarına sahip bir bölgede, haftalar süren orta şiddetli yağmurlar sonucu nehirlerin taşması.
- C) Eğimli ve bitki örtüsünden yoksun bir arazide, kısa süreli sağanak yağışın heyelanı tetiklemesi.
- D) Bir dağ yamacında, kar erimelerinin nehir debisini yükseltmesi.
Çözüm:
💡 Öğretmen, sel oluşumunda üç faktörün birlikte etkili olduğunu vurguluyor: Yağışın Şiddeti + Yağışın Süresi + Arazinin Durumu. En iyi örnek, bu üç faktörün hepsini veya en azından süre ve arazi durumu gibi ikincil faktörleri öne çıkaran olmalıdır.
- ➡️ A seçeneği: Burada vurgu, yağışın şiddeti ve aniliği üzerinedir. Arazinin durumu ikincil plandadır. Öğretmenin "sadece şiddet değil" vurgusunu tam karşılamaz.
- ➡️ B seçeneği: Bu senaryo, öğretmenin açıklamasını mükemmel bir şekilde destekler. Çünkü yağış "orta şiddetli" olmasına rağmen, "haftalar süren" bir süreye sahiptir. Ayrıca "yağmur ormanları" ifadesi, arazinin suyu tutma kapasitesinin yüksek olduğunu ima eder, ancak uzun süreli yağış bu kapasiteyi aşarak taşkına neden olmuştur. Yani süre ve arazi durumu ön plana çıkar.
- ➡️ C seçeneği: Burada konu heyelandır, sel veya taşkın değildir. Sorunun odağından sapmaktadır.
- ➡️ D seçeneği: Bu durum, yağış değil, kar erimeleri kaynaklıdır. Konu dışıdır.
✅ Sonuç: Öğretmenin yağışın süresi ve arazinin durumunun önemini vurgulayan açıklamasını en iyi destekleyen senaryo B seçeneğidir.
