Soru:
"Yarınki maç iki takım arasında şehir stadında oynanacak." cümlesinin öğelerini \((Ö, D, N, ZT, Y)\) bulunuz ve bu öğeleri kullanarak cümlenin anlamını bozmadan kurallı (düz) ve devrik bir versiyonunu yazınız.
Çözüm:
💡 Kurallı cümlede yüklem sonda, devrik cümlede ise yüklem sonda değildir. Öğeleri doğru belirlemek, cümleyi doğru kurmanın temelidir.
- ➡️ 1. Adım: Öğeleri Bulalım.
- Yüklem (Y): "oynanacak" (Edilgen bir fiildir, işi yapan belli değildir.)
- Özne (Ö): "Yarınki maç" (Edilgen fiille kullanıldığı için sözde öznedir. "Ne oynanacak?" -> Yarınki maç)
- Dolaylı Tümleç (D): "şehir stadında" (Nerede oynanacak?)
- Dolaylı Tümleç (D): "iki takım arasında" (Kimler arasında oynanacak?)
- Zarf Tümleci (ZT): "Yarın" yok, "yarınki" sıfat olarak kullanılmış. Bu cümlede belirgin bir zarf tümleci yoktur.
- ➡️ 2. Adım: Kurallı (Düz) Cümleyi Yazalım. Kurallı cümlede yüklem en sonda gelir. Öğe sıralaması genellikle Özne + Dolaylı Tümleç + Yüklem şeklindedir.
Kurallı Cümle: "Yarınki maç iki takım arasında şehir stadında oynanacak." (Zaten verilen cümle kurallıdır.)
- ➡️ 3. Adım: Devrik Cümleyi Yazalım. Devrik cümlede yüklem cümlenin ortasında veya başında yer alır. Anlam bozulmamalıdır.
Devrik Cümle: "Şehir stadında oynanacak yarınki maç, iki takım arasında." veya "Oynanacak yarınki maç, iki takım arasında şehir stadında."
✅ Sonuç:
Öğeler: Ö: Yarınki maç, D: iki takım arasında, D: şehir stadında, Y: oynanacak
Kurallı Cümle: "Yarınki maç iki takım arasında şehir stadında oynanacak."
Devrik Cümle: "Şehir stadında oynanacak yarınki maç, iki takım arasında."
