Soru:
"Dün akşam bütün pencereler kapandı." cümlesindeki fiilin çatı özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Etken - Geçişli
- B) Edilgen - Geçişsiz
- C) Edilgen - Oldurgan
- D) Dönüşlü - Geçişli
Çözüm:
💡 Önce fiili bulalım: "kapandı". Şimdi adım adım inceleyelim.
- ➡️ 1. Adım: Öznesine Göre Çatıyı Belirle
Cümlede "kapanma" işini yapan bir özne var mı? "Pencereler" özne gibi görünüyor ama "pencereler" kendi kendine mi kapandı, yoksa biri tarafından mı kapatıldı? Cümlede işi yapan belli değil. "Pencereler" aslında işten etkilenen varlıktır. Bu durum, fiilin edilgen olduğunu gösterir. Edilgen fiiller "-l" ve "-n" eklerini alır. "kapan-dı" fiili bu kurala uyar.
- ➡️ 2. Adım: Nesnesine Göre Çatıyı Belirle
Edilgen çatılı fiillere nesne bulunmaz. Bu fiile "neyi kapandı?" veya "kimi kapandı?" diye soramayız. Bu nedenle fiil geçişsizdir. (Aslında "kapat-" fiili geçişlidir ama edilgen yapıldığında nesne özne konumuna geçer ve fiil geçişsiz özellik gösterir).
✅ Sonuç: "kapandı" fiili, öznesine göre edilgen, nesnesine göre geçişsizdir. Doğru cevap B seçeneğidir.
