Soru:
"O kadar yorulmuştu ki, koltuğa oturur oturmaz uyu____." cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? Bu fiilin yazım kuralının temelini açıklayınız.
- A) uyu kaldı
- B) uyukaldı
- C) uyu-kaldı
- D) uyuyakaldı
Çözüm:
💡 Burada "e-kalmak" yardımcı fiili kullanılmıştır. Bu fiil, bir eylemin istemeden, kendiliğinden veya ani bir şekilde gerçekleştiğini ifade eder.
- ➡️ Kural: "e-kalmak" birleşik fiili her zaman bitişik yazılır.
- ➡️ Fiilimiz "uyu-" dur. "Uyu-" fiiline "-(y)a" eki (ulaç/zarf-fiil eki) gelerek "uyuya" şeklini alır. Daha sonra "kalmak" yardımcı fiili ile birleşir.
- ➡️ Ses uyumuna göre "uyuya" + "kaldı" = uyuyakaldı şeklinde yazılır. Araya kaynaştırma harfi gelmez, sadece ses uyumu nedeniyle "a" ünlüsü korunur.
✅ Doğru cevap D şıkkıdır ve birleşik fiil "uyuyakaldı" olarak bitişik yazılır.
