Soru:
Aşağıdaki parçada numaralanmış yerlerden hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
"Seninle (I) konuşuvermek beni çok rahatlattı. (II) Anlayamadığım noktalar vardı, onlar da aydınlandı. (III) Yapabileceğim en iyi şey bu olacak. (IV) Umarım sen de beni (V) dinleyekalmamışsındır."
Çözüm:
💡 Parçadaki birleşik fiilleri tek tek inceleyelim:
- ➡️ (I) "konuşuvermek": "konuş-" fiili + "-uver-" eki (e-vermek). "Konuş-" fiili "-u" zarf-fiil eki alabilir. "Konuş-u-ver-" birleşimi doğrudur. Ünsüz benzeşmesi olmuş ve bitişik yazılmış. ✅ Doğru.
- ➡️ (II) "Anlayamadığım": "anla-" fiili + "-y-ama-" (e-bilmek olumsuz). "Anla-(y)ama-" şeklinde oluşur ve bitişik yazılır. ✅ Doğru.
- ➡️ (III) "Yapabileceğim": "yap-" fiili + "-abilecek" (e-bilmek). "Yap-abilecek" şeklinde oluşur, bitişik yazılır. ✅ Doğru.
- ➡️ (V) "dinleyekalmamışsındır": Burada "e-kalmak" yardımcı fiili kullanılmış. Fiilimiz "dinle-". Doğru birleşim "dinle-" + "-y-e-kal-" şeklinde olmalıdır. Yani doğru yazım "dinleyekalmamışsındır" değil, araya kaynaştırma harfi girmesi ve ünlü uyumuna uyması gereken "dinleyivermek" gibi değildir. Aslında "dinle-" fiili "-e" zarf-fiil eki alır: "dinle-e" -> "dinleye". Sonra "kalmak" ile birleşir: "dinleye-kal-". Ancak bu fiilin doğru ve yaygın yazımı "dinleyekalmak" değil, "dinleyivermek" ya da başka bir ifade olabilir. Fakat "e-kalmak" ile kurulan fiillerde genellikle "-a/-e" ulaç eki kullanılır ve bitişik yazılır. "dinle-y-ip kal-" gibi bir yapı daha uygundur. Buradaki asıl yanlış, "dinle-" fiilinin "e-kalmak" ile bu şekilde kurulmasının dilde yaygın ve doğru bir kullanım olmamasıdır. Verilen seçenekler arasında en belirgin yazım yanlışı burada gibi görünüyor. Standart kurala göre, eğer böyle bir fiil kurulsaydı "dinleyekalmak" bitişik yazılmalıydı. Ancak bu kullanım çok yaygın değildir. Soru kökünde yazım yanlışı arandığı için, (V) numaralı ifadenin yazımı şüphelidir. Doğrusu daha çok "dinleyip kalmak" ayrı ya da "dalıp kalmak" gibi başka bir fiil olurdu.
✅ En net yazım kuralı ihlali, (V) numaralı "dinleyekalmamışsındır" ifadesindedir. Bu birleşik fiilin doğru kurulmamış olması ve yazımının bu haliyle kabul görmemesi nedeniyle yanlıştır. Cevap: V.
