Soru:
İslami Dönem'in ilk ürünleri olan Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügati't-Türk, Atabetü'l-Hakayık ve Divan-ı Hikmet eserlerinin ortak ve farklı yönlerini yazınız. Bu eserlerden hangisi tasavvufi içeriği ile ön plana çıkar?
Çözüm:
💡 Bu dört temel eserin yazılış amaçlarını ve içeriklerini gözden geçirerek ortaklık ve farklılıkları bulabiliriz.
- ➡️ 1. Adım: Ortak Yönleri Belirleme - Bu eserlerin tümü:
- 📜 11. ve 12. yüzyıllarda yazılmıştır.
- 📜 Arap alfabesi kullanılarak kaleme alınmıştır.
- 📜 Hakaniye Lehçesi (Karahanlı Türkçesi) ile yazılmışlardır.
- 📜 İslamiyet'i yeni benimsemiş bir topluma öğreticilik amacı taşırlar.
- ➡️ 2. Adım: Farklı Yönleri ve Yazılış Amaçlarını Analiz Etme
- 🎯 Kutadgu Bilig: "Mutluluk veren bilgi" anlamına gelir. Siyasetname türündedir. İdeal devlet yönetimini anlatır.
- 🎯 Divan-ı Lügati't-Türk: Bir sözlük'tür. Amacı, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu kanıtlamaktır.
- 🎯 Atabetü'l-Hakayık: "Hakikatlerin Eşiği" anlamındadır. Ahlak ve öğüt kitabıdır. Dini, ahlaki öğütler içerir.
- 🎯 Divan-ı Hikmet: Ahmet Yesevi'nin tasavvufi şiirlerinden oluşur. Hikmet adı verilen bu şiirlerle İslamiyet'in tasavvufi yorumunu halka anlatmayı amaçlar.
- ➡️ 3. Adım: Tasavvufi Eseri Belirleme - Yukarıdaki amaçlardan anlaşılacağı üzere, dini duyuş ve düşünüş tarzını, Allah aşkını, ilahi hakikatleri konu alan, yani tasavvufi içeriği ön planda olan eser Divan-ı Hikmet'tir.
✅ Sonuç: Dört eser de dil, alfabe, dönem ve genel öğreticilik amacıyla ortaktır. Farklılıkları yazılış amaçları ve türlerindedir. Tasavvufi içeriği ile öne çıkan eser ise Divan-ı Hikmet'tir.
