Soru:
Bir öğrenci, karanlık bir odada ekrana bakan bir kişinin göz bebeği büyüklüğünü ölçer. Daha sonra odanın ışıklarını aniden açtığında, kişinin göz bebeğinin hızla küçüldüğünü gözlemler. Bu durumda;
- a) Verilen tepki istemli midir, istemsiz midir?
- b) Bu tepkiyi kontrol eden sinir sistemi bölümü hangisidir?
- c) Bu tepkinin canlıya sağladığı iki faydayı yazınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, bir refleksin özelliklerini ve işlevsel önemini sorgulamaktadır.
- ➡️ a) Tepkinin Türü: Göz bebeğinin ışık şiddetine göre büyüyüp küçülmesi istemli kontrol edilemeyen, otomatik bir reflekstir. Yani istemsiz bir tepkidir.
- ➡️ b) Kontrol Eden Sistem: Bu refleks, beyin sapı tarafından kontrol edilir. Özellikle omurilik soğanı (medulla oblongata) ve orta beyin gibi bölgeler bu tür hayati otomatik fonksiyonları düzenler. Bu nedenle otonom sinir sisteminin (sempatik ve parasempatik) bir işlevidir.
- ➡️ c) Sağladığı Faydalar:
- 1️⃣ Görüş Kalitesini Koruma: Fazla ışıkta göz bebeğinin küçülmesi, retinaya düşen ışık miktarını azaltarak gözün fazla ışıktan zarar görmesini engeller ve net görüntü oluşumuna yardımcı olur.
- 2️⃣ Enerji Tasarrufu: Bu otomatik tepki sayesinde canlı, her seferinde "gözümü kısayım" gibi bir düşünce sürecine girmeden, en hızlı ve verimli şekilde çevre koşullarına uyum sağlar.
✅ Sonuç: Bu bir istemsiz reflekstir, otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir ve gözü koruma ile enerji tasarrufu sağlar.
