Çözümlü Örnek 12
Soru:
Bir bitki türünde;
- Mor çiçek (M), beyaz çiçeğe (m) baskındır.
- Uzun gövde (U), kısa gövdeye (u) baskındır.
Bir bitki
MmUu genotipine sahiptir. Kendileştiğinde (kendi kendini döllediğinde),
beyaz çiçekli ve uzun gövdeli (mmU_) bitkilerin oranı ne olur?
Çözüm:
💡 Bu bir dihibrit çaprazlama sorusudur. İki özellik aynı anda incelenmektedir.
- ➡️ İlk adım, heterozigot bitkinin (MmUu) oluşturabileceği gamet çeşitlerini bulmaktır. Bağımsız dağılım kuralına göre 4 farklı gamet oluşur: MU, Mu, mU, mu. Her birinin oluşma olasılığı 1/4'tür.
- ➡️ İkinci adım, iki heterozigot bitkinin çaprazlandığı 4x4'lük bir Punnett karesi oluşturmak yerine, özellikleri ayırarak çözmektir.
- ➡️ Üçüncü adım, her bir özellik için ayrı ayrı oran hesaplamaktır:
- Çiçek Rengi (M/m): Mm x Mm → Fenotip oranı: 3 Mor (M_) : 1 Beyaz (mm). Yani beyaz çiçek (mm) oranı = \( \frac{1}{4} \).
- Gövde Uzunluğu (U/u): Uu x Uu → Fenotip oranı: 3 Uzun (U_) : 1 Kısa (uu). Yani uzun gövde (U_) oranı = \( \frac{3}{4} \).
- ➡️ Dördüncü adım, istenen fenotipin (beyaz çiçek ve uzun gövde) olasılığını bulmaktır. Bu iki bağımsız olayın birlikte gerçekleşme olasılığıdır, bu nedenle olasılıklar çarpılır.
\( P(\text{beyaz çiçek ve uzun gövde}) = P(mm) \times P(U\_) = \frac{1}{4} \times \frac{3}{4} \)
✅ Sonuç: \( P = \frac{3}{16} \). Yani yavruların 3/16'sı beyaz çiçekli ve uzun gövdeli olacaktır.
