Soru:
CH3-CH2-C≡CH bileşiği ile aşağıdaki maddelerin gerçekleştirdiği tepkimelerin denklemlerini yazınız.
a) Yeterli miktarda H2 (Ni katalizörlüğünde)
b) 1 mol H2 (Lindlar katalizörlüğünde)
c) 2 mol Br2
Çözüm:
💡 Bu bir 1-bütin (CH3-CH2-C≡CH) molekülüdür. Terminal alkindir ve üçlü bağ içerir.
- ➡️ a) Tam İndirgenme (Hidrojenasyon): Yeterli H2 ve Ni katalizörlüğünde üçlü bağ tamamen doyurularak alkan oluşur.
CH3-CH2-C≡CH + 2H2 → CH3-CH2-CH2-CH3 (Bütan)
- ➡️ b) Kısmi İndirgenme (Alken Oluşumu): Lindlar katalizörü (zehirlenmiş Pd/BaSO4) ile sadece 1 mol H2 eklenirse, üçlü baş cis-alkene dönüşür.
CH3-CH2-C≡CH + H2 → CH3-CH2-CH=CH2 (1-Büten - cis izomeri oluşmaz çünkü terminal alken)
- ➡️ c) Elektrofilik Katılma (Bromlama): 2 mol Br2 ile üçlü bağa 2 mol Br2 katılır ve tetrahalojenli alkan oluşur.
CH3-CH2-C≡CH + 2Br2 → CH3-CH2-CBr2-CHBr2 (1,1,2,2-Tetrabromobütan)
✅ Sonuç: Tepkime koşullarına (katalizör ve madde miktarı) bağlı olarak farklı ürünler elde edilir.
