Üzerinde yaşadığımız toprak ve taşlardan oluşan katmana yer kabuğu denir. Yer kabuğu, Dünya'mızın en dış katmanıdır ve bir elmanın ince kabuğu gibidir.
Yer kabuğu, farklı özelliklere sahip katmanlardan oluşur. Bu katmanlar şunlardır:
Yer kabuğu bizim için çok önemlidir çünkü:
Evet, yer kabuğu çok yavaş bir şekilde hareket eder. Bu hareketler bazen deprem gibi doğa olaylarına neden olur. Yer kabuğunun hareketi sonucu dağlar ve okyanuslar oluşmuştur.
Özetle, yer kabuğu Dünya'mızın dışını saran, üzerinde yaşadığımız ve bize birçok kaynak sağlayan değerli bir katmandır.
Soru 1: Elif, doğa yürüyüşü sırasında bir kayadan parçalar topladı. Topladığı parçaların renkleri, sertlikleri ve içindeki mineraller birbirinden farklıydı. Elif'in topladığı ve yer kabuğunun temel yapı taşı olan bu katı maddelere ne ad verilir?
a) Toprak
b) Kayaç
c) Fosil
d) Maden
Cevap: b) Kayaç
Çözüm: Yer kabuğunu oluşturan, bir veya birden fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşan katı maddelere "kayaç" denir. Elif'in topladığı farklı özellikteki parçalar, farklı kayaç türlerine aittir.
Soru 2: Bir öğrenci, okul bahçesinde farklı büyüklüklerde taşlar ve kum tanecikleri görüyor. Bu taş ve kum tanecikleri, büyük kaya parçalarının rüzgar, yağmur ve sıcaklık değişimleri gibi doğa olaylarıyla zamanla ufalanması sonucu oluşmuştur. Bu doğal sürece ne denir?
a) Erozyon
b) Deprem
c) Kayaç döngüsü
d) Yanardağ patlaması
Cevap: a) Erozyon
Çözüm: Erozyon, toprak ve kayaçların rüzgar, su, buzul gibi dış kuvvetler tarafından aşındırılıp taşınması olayıdır. Bu süreç, büyük kayaların zamanla küçük parçalara ve kuma dönüşmesine neden olur.
Soru 3: Sınıfıyla müzeyi gezen Zeynep, yer altından çıkarılan ve insanların işleyerek eşya, alet veya süs eşyası yapabildiği değerli mineral ve kayaçları inceledi. Altın, kömür ve mermer bu gruba girer. Zeynep'in incelediği, ekonomik değeri olan bu yer kabuğu malzemelerinin genel adı nedir?
a) Kayaç
b) Maden
c) Fosil
d) Kum
Cevap: b) Maden
Çözüm: Yer kabuğundan çıkarılan, ekonomik değeri olan ve çeşitli alanlarda kullanılan mineral ve kayaçlara "maden" denir. Altın (metal), kömür (enerji) ve mermer (yapı malzemesi) birer maden örneğidir.