6. Sınıf Edat, Bağlaç ve Ünlem Konu Anlatımı

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. Edat, bağlaç ve ünlemlerin cümledeki işlevlerini bazen karıştırıyorum. Özellikle "ile" ve "de" bağlacının farklı kullanımları kafamı karıştırıyor.

Answer 1

Edat (İlgeç)

Edatlar, tek başlarına anlamı olmayan, cümle içinde kelimeler arasında anlam ilişkisi kuran sözcüklerdir.

• En çok kullanılan edatlar: gibi, ile, için, kadar, sanki, dolayı, göre...
• Örnek: "Yağmur gibi gözyaşı döküyordu." Bu cümlede "gibi" edatı, gözyaşının nasıl döküldüğünü belirtiyor.
• Örnek: "Senin için bütün gün çalıştım." Bu cümlede "için" edatı, çalışmanın kime yönelik olduğunu gösteriyor.

Bağlaç

Bağlaçlar, cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayan kelimelerdir. "Ve" bağlacı cümleden çıkarılırsa cümlenin anlamı bozulmaz, sadece daralır.

• En çok kullanılan bağlaçlar: ve, ile, ama, fakat, ancak, çünkü, de/da, ki...
• Örnek: "Kalem ve defter aldım." Bu cümlede "ve" bağlacı, iki ismi birbirine bağlıyor.
• Örnek: "Dışarı çıkmak istiyorum ama hava çok soğuk." Bu cümlede "ama" bağlacı, iki cümleyi birbirine bağlıyor ve aralarında bir karşıtlık olduğunu gösteriyor.

Ünlem

Ünlemler, sevinç, korku, şaşırma, acı, kızma gibi ani duyguları ifade eden; seslenme, cevap verme bildiren sözcüklerdir.

• En çok kullanılan ünlemler: ey, vay, a, ah, of, ay, oh, hey, yaşasın, bravo...
• Örnek: "Eyvah! Ödevimi evde unuttum!" Bu cümlede "eyvah" ünlemi, bir panik ve telaş duygusunu anlatıyor.
• Örnek: "Bravo! Çok güzel bir resim yapmışsın." Bu cümlede "bravo" ünlemi, bir takdir ve beğeni duygusunu ifade ediyor.

Nasıl Ayırt Ederiz?

• Edat: Kelimeler arasında anlam ilgisi kurar. Cümleden çıkarıldığında anlam bozulur. ("Bana göre bu doğru.")
• Bağlaç: Kelimeleri veya cümleleri bağlar. Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz ama daralır. ("Elma ve armut.")
• Ünlem: Duygu veya sesleniş bildirir. Genellikle cümlenin başında veya sonunda, ünlem işaretiyle kullanılır. ("Vay be!")

Answer 2

6. Sınıf Edat, Bağlaç ve Ünlem Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ile" kelimesi bağlaç görevinde kullanılmıştır?
a) Çekiç ile çiviyi duvara çaktı.
b) Ablam ile ben aynı kitabı okuyoruz.
c) Yağmur ile birlikte rüzgar da başladı.
d) Bu işi sabır ile tamamlamalısın.
Cevap: b) "Ablam ile ben" ifadesinde "ile" iki ismi birbirine bağladığı için bağlaçtır. Diğer seçeneklerde ise bir araç veya birliktelik anlamı kattığı için edattır.

Soru 2: "Ancak" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat görevinde kullanılmıştır?
a) Dışarı çıkabilirsin ancak ödevlerini bitirdiğinden emin ol.
b) Bu ağır çantayı ancak üç kişi kaldırabilir.
c) Eve vardım ancak kimse yoktu.
d) Çok yoruldum ancak yürümeye devam ettim.
Cevap: b) "Ancak üç kişi" ifadesinde "sadece, yalnızca" anlamı vererek bir ismi nitelediği için edattır. Diğer seçeneklerde cümleleri birbirine bağladığı için bağlaçtır.

Soru 3: "Hey! Oraya gitmeyi düşünmüyorsun herhalde." cümlesindeki "Hey!" ünlemi hangi duyguyu ifade etmektedir?
a) Şaşırma
b) Uyarma
c) Sevinç
d) Korku
Cevap: b) "Hey!" ünlemi bu cümlede karşıdaki kişiyi durdurmak, uyarmak amacıyla kullanılmıştır.

Soru 4: "Yalnız" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
a) Bu soruyu yalnız ben çözebilirim.
b) Yalnız insanlar genellikle sessiz olur.
c) Dışarı çıkabilirsin yalnız erken dön.
d) Bu işi yalnız başıma tamamladım.
Cevap: c) Bu cümlede "yalnız" iki cümleyi birbirine bağladığı için bağlaçtır. Diğer seçeneklerde ise "sadece" veya "tek başına" anlamlarında edat veya sıfat olarak kullanılmıştır.