6. Sınıf Kelimeleri Kök ve Eklerine Nasıl Ayırırız?

Question

Kelimenin kökünü bulmakta zorlanıyorum, hangi kısmının ana anlamı verdiğini tam olarak çıkaramıyorum. Ekleri ayırırken de yapım eki mi çekim eki mi karıştırıyorum, hangi ekin kelimenin anlamını değiştirip hangisinin değiştirmediğini unutuyorum.

Answer 1

Kelimeleri kök ve eklerine ayırmak, kelimelerin yapısını anlamamıza yardımcı olur. Bu sayede bir kelimenin nasıl türediğini veya çekimlendiğini öğreniriz.

Kök Nedir?

Bir kelimenin anlamı ve yapısı olan en küçük parçasına kök denir. Kelimedeki bütün ekler çıkarıldığında geriye kalan anlamlı kısım köktür.

• göz -lük -çü
• sev -gi -li
• kitap -çı -lık

Bu örneklerde "göz", "sev" ve "kitap" kelimelerin kökleridir.

Ek Nedir?

Kelimelere gelerek onlara yeni anlamlar kazandıran veya onları cümle içinde kullanılabilir hale getiren ses veya ses topluluklarına ek denir. Ekler, kelimenin sonuna gelir ve tek başlarına bir anlamı yoktur.

Ekler İkiye Ayrılır:

1. Yapım Ekleri

Kelimelere gelerek onlardan yeni anlamda kelimeler türeten eklere yapım eki denir.

• göz → göz -lük (gözlük)
• bil → bil -gi (bilgi)
• simit → simit -çi (simitçi)

"-lük", "-gi", "-çi" eklendiği kelimeye yeni bir anlam kazandırdığı için yapım ekidir.

2. Çekim Ekleri

Kelimelere gelerek onların cümle içindeki görevlerini belirleyen eklere çekim eki denir. Yeni bir kelime türetmezler.

• kitap → kitap-lar (Çoğul eki)
• ev → ev-i (Belirtme hal eki)
• gül → gül-dü (Geçmiş zaman eki)

"-lar", "-i", "-dü" ekleri kelimenin anlamını değil, sadece cümledeki durumunu değiştirdiği için çekim ekidir.

Kök ve Ekleri Nasıl Ayırırız?

Bir kelimeyi incelerken şu adımları izleyebiliriz:

1. Kökü Bul: Kelimedeki tüm ekleri zihninde çıkar. Geriye kalan anlamlı en küçük parça köktür.
2. Ekleri Sırayla Ayır: Köke en son eklenen eki bul ve ayır. Sonra bir önceki ekleri sırayla ayırmaya devam et.

Örnek: "Kitaplıktaki" kelimesini inceleyelim.

• Kelime: kitaplıktaki
• Kök: kitap
• Ekler: kitap -lık -taki

"-lık" yapım ekidir (kitap → kitaplık). "-taki" ise çekim ekidir (kitaplık → kitaplıktaki).

Örnek: "Gözlükçünün" kelimesini inceleyelim.

• Kelime: gözlükçünün
• Kök: göz
• Ekler: göz -lük -çü -nün

"-lük" ve "-çü" yapım ekleridir (göz → gözlük → gözlükçü). "-nün" ise çekim ekidir (gözlükçü → gözlük

Answer 2

6. Sınıf Kelimeleri Kök ve Eklerine Ayırma Çözümlü Test Soruları

Soru 1: "Gözlükçü" kelimesi hangi seçenekte doğru bir şekilde kök ve eklerine ayrılmıştır?
a) göz-lük-çü
b) gözlük-çü
c) göz-lükçü
d) gözl-ük-çü
Cevap: a) göz-lük-çü
Çözüm: Kelimenin kökü "göz" ismidir. "-lük" eki, alete isim yapmıştır (gözlük). "-çü" eki ise meslek ismi yapmıştır (gözlükçü).

Soru 2: Aşağıdaki kelimelerden hangisinin kökü bir fiildir?
a) Sevgi
b) Evcil
c) Kitaplık
d) Ağaçsız
Cevap: a) Sevgi
Çözüm: "Sevgi" kelimesinin kökü "sev-" fiilidir. "-gi" eki fiilden isim yapmıştır. Diğer kelimelerin kökleri (ev, kitap, ağaç) isimdir.

Soru 3: "Balıklar" kelimesi için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Kökü "balık" ismidir.
b) Çekim eki almıştır.
c) Yapım eki almıştır.
d) Çoğul anlamı vardır.
Cevap: c) Yapım eki almıştır.
Çözüm: "Balıklar" kelimesinin kökü "balık" ismidir. "-lar" eki, çokluk (çekim) ekidir. Kelimede yeni anlam oluşturan bir yapım eki bulunmamaktadır.

Soru 4: "Yazdırılamayan" kelimesi kaç farklı yapım eki almıştır?
a) 1
b) 2
c) 3
d) 4
Cevap: c) 3
Çözüm: Kelime şu şekilde ayrılır: yaz-dır-ıl-a-ma-yan. Kök "yaz-" fiilidir. "-dır" (ettirgenlik), "-ıl" (edilgenlik) ve "-a" (yeterlilik) olmak üzere üç farklı yapım eki vardır. "-ma" ve "-yan" ise çekim ekleridir.