Günlük hayatta kullandığımız ifadeleri matematik diline çevirmeye sözel ifadeyi cebirsel ifadeye çevirme denir. Bunun için bilinmeyen sayıları değişkenlerle (genellikle \( x, y, z \)) temsil ederiz.
Problemdeki bilinmeyen sayıyı temsil etmek için bir harf seçeriz. En çok \( x \) harfini kullanırız.
Örnek 1: "Bir sayının 5 fazlası"
Örnek 2: "Ahmet'in yaşının 3 katının 2 eksiği"
Örnek 3: "Bir sayının 4'e bölümü"
Örnek 4: "12'nin bir sayıdan 7 fazla olması"
Bu kuralları öğrendikten sonra bol bol pratik yaparak sözel ifadeleri cebirsel ifadelere çevirme becerinizi geliştirebilirsiniz.
Soru 1: Bir sayının 5 fazlasının 3 katı ifadesinin cebirsel karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
a) \( x + 15 \)
b) \( 3x + 5 \)
c) \( 5x + 3 \)
d) \( 3(x + 5) \)
Cevap: d) \( 3(x + 5) \)
Çözüm: Önce "bir sayının 5 fazlası" \( x + 5 \) şeklinde yazılır. Daha sonra bu ifadenin 3 katı alınacağı için parantez kullanılarak \( 3(x + 5) \) olarak yazılır.
Soru 2: Bir kutuda x tane bilye vardır. Bu kutudan 8 bilye alınıyor ve kalan bilyeler ikişerli gruplara ayrılıyor. Bu durumu ifade eden cebirsel ifade aşağıdakilerden hangisidir?
a) \( 2x - 8 \)
b) \( \frac{x - 8}{2} \)
c) \( \frac{x}{2} - 8 \)
d) \( 2(x - 8) \)
Cevap: b) \( \frac{x - 8}{2} \)
Çözüm: Önce 8 bilye çıkarıldığı için kalan bilye sayısı \( x - 8 \) olur. Bu bilyeler ikişerli gruplara ayrıldığında grup sayısını bulmak için \( x - 8 \) ifadesi 2'ye bölünmelidir: \( \frac{x - 8}{2} \).
Soru 3: Ardışık iki çift sayıdan küçük olan a'dır. Bu iki sayının toplamını veren cebirsel ifade aşağıdakilerden hangisidir?
a) \( a + (a + 1) \)
b) \( a + (a + 2) \)
c) \( 2a + 2 \)
d) \( 2a + 4 \)
Cevap: b) \( a + (a + 2) \)
Çözüm: Ardışık çift sayılar ikişer ikişer artar. Küçük sayı a ise, ondan sonraki çift sayı \( a + 2 \) olur. İkisinin toplamı: \( a + (a + 2) = 2a + 2 \). Seçeneklerde bu ifadenin açılımı olan \( 2a + 2 \) de bulunmaktadır, ancak soru kökü toplamın ifadesini istediği için en doğru cevap \( a + (a + 2) \) şeklindeki gösterimdir.